اواخر سال 92 بود که روسیه با اتحادیه اروپا و آمریکا به چالش های منطقه شدیدی مواجه شدند تا جایی که تا جایی که تحریم روسیه از جانب اتحادیه اروپا به‌عنوان یکی از اتفاق‌های مهم نظام اقتصادی و سیاسی جهان در سال ۲۰۱۴ شناخته شد.

بحران اوکراین در رویارویی نیز فزاینده غرب و روسیه نقش ایفاکرد و آمریکا به هر نحوی به دنبال تحریم های فلج کننده علیه روسیه بود و مسکو نیز به تلافی این تحریم‌ها، واردات محصولات کشاورزی و مواد غذایی را از غرب تحریم کرد.

این تحریم ها ادامه داشت تا پای روسیه به مسئله تحولات سوریه باز شد و این کشور به کمک جبهه مقاومت یعنی ایران و سوریه آمد و معادلات منطقه را به نفع جبهه مقاومت تغییر داد اما این اقدام روسیه خشم ترکیه و غرب را به همراه داشت و ترکیه با ساقط کردن هواپیمای روسی باعث قطع روابط  اقتصادی بین این دوکشور شد.

کارشناسان مسائل اقتصادی در آن زمان بر گسترش هر چه بیشتر روابط اقتصادی بین ایران و روسیه تاکید کرده و این برهه از زمان فرصتی طلایی برای ایران می دانستند اما متاسفانه  با کوتاهی دولت و بخش خصوصی از این فرصت بهره چندانی برده نشد.

الکساندر کارپیچ، معاون رئیس بخش روسی کمیسیون تجاری روسیه- ایران در این باره معتقد است: «اهمیت استراتژیک روابط اقتصادی با ایران برای روسیه بر هیچ ‌کس پوشیده نیست.ایران یک شریک تجاری بزرک در غرب آسیا است، بازاری که در آن تقاضای زیادی برای تولیدات روسیه از جمله در تجهیزات حمل و نقل، چوب و فلز وجود دارد، علاوه بر این ایران راه ورود بسیاری از کالاهای مهم به روسیه است.»

ایران و روسیه، هر دو منافع مشترکی در حوزه دریای خزر دارند.
 اصلی‌ترین عرصه منافع مشترک، استخراج و انتقال منابع نفتی در این منطقه، توسعه کوریدورهای بین‌المللی برای ترانزیت کالاهای ملی و بین‌المللی در خط شمال- جنوب و بهره‌برداری از منابع طبیعی منطقه می‌باشد.

سنایی سفیر ایران در روسیه هم در این باره معتقد است: "رویدادهایی در روابط اقتصادی در حال رخ دادن است که در طول تاریخ همکاری ها بی سابقه بوده است.

در این بازه زمانی موفق شدیم، مجوز صادرات آبزیان و مواد لبنی به روسیه را برای نخستین بار بگیریم که در کنار توافق های کاهش تعرفه های گمرکی، گذرگاه سبز گمرکی، اجتناب از اخذ مالیات مضاعف و سرمایه گذاری مشترک، سبب توسعه روز افزون روابط با روسیه در آینده است."

ولی یکی از اقداماتی که ایران و کشورهای بزرگ اقتصادی نظیر روسیه و چین می توانند انجام دهند حذف دلار در مبادلات اقتصادی خود و قدرت بخشیدن به پول ملی و کاهش قدرت دلار در بازار جهانی است.

محمود شکری عضوکمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی درباره مبادله پولی بین ایران روسیه گفت: با انجام توافق برای معامله با پول ملی ایران و روسیه، زمینه تسهیل و ارتقای روابط تجاری بین دو کشور فراهم می شود.

این نماینده مردم در مجلس دهم افزود: آمریکایی ها درخصوص انجام معامله با دلار محدودیت های ایجاد کرده اند و این درحالی است که با انعقاد پیمان های پولی دو و چندجانبه می توان این مشکل را حل کرده و هزینه های مربوط به تبدیل پول به ارزهای مورد استفاده مانند دلار و یورو را کاهش می دهد.

**منافع ترکیه در تبادلات پولی کشورهای منطقه

منافع تبادل پولی بین کشورهای منطقه و امتیازهای آن کار را به آنجا رساند که حتی رئیس جمهور ترکیه که با ایران و روسیه اختلافاتی عمیق بر سرمساله سوریه دارد را نیز قانع کرده است از مبادلات پولی چند جانبه حمایت کند.

رجب طیب اردوغان در این باره در اردیبهشت ماه سال جاری گفته بود: "به دنبال تجارت با ایران، روسیه و چین با پول های ملی هستیم."

اردوغان تصریح کرد: «به طرف روسی گفته ام، هر چیزی که از شما خریداری می کنیم را با «روبل» پرداخت کنیم و هرچه که شما از ما خریداری می کنید را با «لیر» پرداخت کنید.»   

اردوغان در ادامه گفت: «چنین پیشنهادی را به ایران و چین کرده ام و به تجارت بهتر طرفین کمک خواهد کرد»

اما در هفته گذشته خبرهای خوبی درباره مبادله پولی بین ارزهای داخلی ایران روسیه منتشر شد؛ آندری ملنیکوف، معاون مدیر اداره همکاری های بین المللی و ارتباطات عمومی بانک مرکزی روسیه گفت: "تهران و مسکو در حال آماده شدن برای تجارت با ارزهای ملی خود در بورس مسکو هستند."

ملنیکوف در این باره اضافه کرد: «مسائلی وجود دارد که نیازمند بررسی بیشتر است. شکی نیست که این اقدام که  بانک های مرکزی ایران و روسیه در حال بررسی آن هستند اقدامی مثبت است. این پروژه در زمینه تجارت با ارزهای ملی روبل و ریال موجب افزایش قابل توجه حجم استفاده از ارزهای داخلی در پرداخت های دوجانبه خواهد شد.»

پیشتر از این اعلام نیز اسد الله عسگر اولادی، رئیس اتاق بازرگانی ایران و روسیه گفته بود: "کمیته کاری بانک مرکزی ایران در حال گفت وگو در مورد انتقال تجارت دوجانبه با روسیه به ارزهای ملی است."

پس  از این اعلام هم مجتبی خسروتاج معاون وزیر بازرگانی ایران  گفت: "تغییر حالت ایران و روسیه و استفاده از پول های ملی خود در مبادلات تجاری طی دو یا سه هفته آینده و احتمالا پس از آنکه بانک مرکزی دو کشور آمادگی خود را اعلام کند اجرایی خواهد شد."

خسروتاج افزود: «اطمینان دارم که صرف نظر از تحریم ها ما باید به پول ملی خود تکیه کنیم. اجرای این روش در سیاست خارجی ما نیز در برابر برخی شرکا پر اهمیت است.»

خسروتاج گفت: «پس از آنکه بانک های مرکزی تصمیم های لازم را بگیرند و آماده شوند بقیه کارها بین دو تا سه هفته زمان خواهد برد.»   

اما انتظار اصلی از مبادلات پولی ایران و روسیه  استفاده از این فرصت برای افزایش صادرات محصولات ایرانی به روسیه است.

در حال حاضر بیش‌ترین حجم مبادلات ایران و روسیه مربوط به گندم، فولاد، محصولات آهنی، چوب، جو، ذرت و کاغذ است که با توجه به ظرفیت دو  کشور به روشنی می‌توان دریافت که از فرصت‌های تجاری دو طرف به‌درستی استفاده نشده است و حجم مبادلات اقتصادی ایران و روسیه تا به امروز  چندان قابل قبول نبوده است.

 به گواه آمار این حجم اکنون 2.3 میلیارد و تراز تجاری آن منفی 400 میلیون دلار است.

امید است با اجرایی شدن این پروژه و گسترش آن بین کشورهای دیگر نظیر ترکیه، چین و کشورهای دیگر اتکای ارزی صادرات ایران از دلار کاهش یافته و گامی دیگر در جهت خودکفایی اقتصاد ملی و رهایی از بندهای خارجی صورت گیرد.

انتهای پیام/م