تازه‌ترین گزارشی که بانک مرکزی از ترازنامه شبکه بانکی منتشر کرده از رشد 14/3 درصدی نقدینگی در پایان آبان‌ماه امسال در مقایسه با اسفندماه سال گذشته خبر می‌دهد به‌طوری که میزان نقدینگی از حدود ۱۰۱۷هزار میلیارد تومان در پایان سال قبل به ۱۱۶۲ هزار میلیارد در انتهای ۹ ماهه امسال رسیده است.
حجم نقدینگی در حالی روند فزاینده را طی می‌کند که نسبت به آبان‌ماه سال گذشته تا ۲۸ درصد رشد دارد و در قیاس با رقم ۹۰۷ هزار میلیاردی این دوره تا بیش از ۲۵۰هزار میلیارد تومان افزایش دارد.
اما جزئیات تشکیل‌دهنده نقدینگی نشان‌دهنده آن است که حدود ۱۰۱۰ هزار میلیارد تومان از مجموع کل ۱۱۶۲ هزار میلیاردی نقدینگی متعلق به شبه پول که عمده آن را سپرده‌های بانکی تشکیل می‌دهند، تعلق دارد. این حجم نسبت به اسفندماه سال قبل تا 14/9 درصد افزایش یافته است.
در سویی دیگر حدود ۱۵۰ هزار میلیارد تومان دیگر از نقدینگی را پول تشکیل داده که بر اساس آمار فوق تا 9/5 درصد افزایش دارد.
650 هزار میلیارد تومان
 در کمتر از 4 سال
گفتنی است از آنجا که در شهریور‌ماه سال 92 که دولت یازدهم به تازگی روی کار آمده بود، میزان نقدینگی معادل ۵٠۶‌هزار میلیارد تومان بوده است، بر اساس آمار جدید بانک مرکزی، میزان نقدینگی در دولت یازدهم تا کنون حدود 654 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. به این ترتیب نقدینگی در دولت روحانی بیش از دو برابر شده است و معلوم نیست با روند فعلی این افزایش تا کجا ادامه خواهد یافت.
از سوی دیگر باید پرسید که آثار این نقدینگی در اقتصاد کشور چگونه بوده است؟ اگر به سمت تولید رفته، علی‌القاعده باید تا حدودی تأثیر این موضوع در رونق بنگاه‌های اقتصادی و بهبود معیشت مردم قابل مشاهده باشد، در حالی که رکود فعلی چنین چیزی را تأیید نمی‌کند.
به اعتقاد کارشناسان، نقدینگی موجود عمدتا در بانک‌ها حبس شده است. این حبس نقدینگی در شرایطی صورت می‌گیرد که نسبت به نحوه تسهیلات‌دهی بانک‌ها انتقاد وجود دارد به این صورت که یا به تولیدکنندگان وام نمی‌دهند یا با نرخ بهره بالایی که از عهده واحدهای تولیدی خارج است وام می‌دهند.
در هر صورت سوال اساسی این است که چرا رونق سپرده‌گذاری در بانک‌ها، موجب رونق گرفتن تزریق نقدینگی به بخش‌های مختلف نمی‌شود. روزنامه خراسان در پاسخ به این سوال نوشته بود که «نظام بانکی در شرایطی قرار گرفته است که به مثابه سیاه چاله فضایی عمل می‌کند. سیاه چاله‌های فضایی مکان‌هایی در فضا هستند که نور از آن‌ها عبور نمی‌کند، لذا به شکل یک لکه سیاه در رصد تلسکوپ‌ها رویت می‌شوند. نظام بانکی نیز با وجود روند فزاینده ورود سپرده، نمی‌تواند این نقدینگی را از خود عبور دهد و این سپرده‌ها در سیاه چاله نظام بانکی متوقف می‌مانند.»
علت‌های توقف نقدینگی در بانک‌های کشور را می‌توان در حجم بالای معوقات بانکی 90‌هزار میلیارد تومانی، معوقات بانکی 200 هزار میلیارد تومانی، بدهی 190 هزار میلیارد تومانی دولت به نظام بانکی و قفل شدن منابع بانکی در شرکت‌های مربوط به بانک‌ها جست‌وجو کرد؛ دلایلی که به تعبیر رئیس کل بانک مرکزی قفل شدن 40 تا 45 درصد منابع بانکی را درپی داشته است.
کنترل تورم زیر سایه رکود
همچنین ادعا می‌شود افزایش نقدینگی با کنترل تورم همراه شده است که این ادعا خود مورد سوال است چرا این ادعا زمانی مورد قبول است که نقدینگی به سمت تولید روانه شده باشد و با افزایش عرضه کالا تورم کنترل شود اما آنچنان که وضع موجود تولید در کشور نشان می‌دهد، رکود شدید و تعطیلی پشت سر هم کارخانه‌ها و بیکاری که متعاقب آن بوجود می‌آید چنین چیزی را تأیید نمی‌کند.
علاوه بر این یکی از محورهای نقد مسئولان دولت یازدهم از دولت قبل بحث افزایش نقدینگی بوده است، اما آمار کنونی نشان می‌دهد دولت روحانی قبل از پایان چهار سال دولت، بیش از نقدینگی ایجاد شده در همه سال‌های قبل از دولت یازدهم نقدینگی ایجاد کرده است.
جهان صنعت گزارش داده است که «از ابتدای سال 84 تا پایان سال 91‌ به طور متوسط سالانه نقدینگی به میزان 9/26 درصد رشد یافته و 49 هزار و 17 میلیارد تومان بر حجم آن افزوده شده است.» بنابر این چنانچه ذکر شد نقدینگی در ابتدای دولت یازدهم 506 و طبق آمار آبان‌ماه امسال 1160 هزار میلیارد تومان شده است که افزایش شدیدی در متر از چهار سال را نشان می‌دهد. بنابراین دولت بر خلاف شعارهای خود نه تنها مانع رشد سریع نقدینگی نشده است که حتی این روند را با قدرت ادامه داده است.