يكى از راههاى اساسى در تحول و نوآورى، چه براى فرد، سازمان و يا كشور، تر و تميز كردن گذشته است.

تر و تميز كردن يعنى كارهاى نيمه تمام را كامل كنيم و تمركز سياست گذارى را بر رفع مشكلات موجود بگذاريم تا اين مشكلات آينده اقتصاد كشور را اشغال نكند.

كشورى كه با تمركز بر مشكلات ( به جاى تمركز بر اهداف )، اجازه نميدهد گذشته اش آينده را اشغال نكند، مستعد نوآورى و تحول است.

متاسفانه در كشور ما به جاى تمركز بر مشكلات و كامل كردن "نا كاملى ها"، دست به تنظيم چشم اندازها و اهداف بلند مدت ميزنند و چون اين ناكاملى ها (رفع مشكلات تمام نشده فعلى) كامل نشده است، آينده را در انحصار خود مى گيرند و اجازه نمي دهند كه اهداف و چشم انداز هاى طراحى شد عملى شوند.

اين يكى از دلايل شكست برنامه ها در كشور ماست. متاسفانه از سال ١٣٨٥ تا سال ١٣٩١ حجم وسيعى ارز و ريال به اقتصاد ايران تزريق شد و چون مديريت اقتصادى حاكم بر اين تزريق ها نبود، مجموعه وسيعى از ناكاملى ها را بر اقتصاد ايران تحميل كرد.

پروژه هاى وسيع استانى و ملى تمام نشده، ظرفيت هاى توليدى نيمه تمام، بدهى هاى بانكها به بانك مركزى، بدهى هاى دولت به بانك مركزى و بانكهاى تجارى، بدهى دولت به پيمانكاران، بدهى شركتهاى دولتى به پيمانكاران، طرح نيمه تمام و ناكام مسكن مهر، و ... نمونه هايى از اين ناكاملى ها به شمار مى روند.

اين ناكاملى ها در سال هاى بعد با تحريم و كاهش قيمت نفت مثل سنگ سخت شدند و ساختارهاى معلول را در اقتصاد ايران به جا گذاشت. اين ساختارهاى سخت از سالى به سال ديگر رفت و مشكلات اقتصادى را با خودش همراه كرد.

حجم اين ناكاملى ها در ابتداى دولت روحانى آنچنان بالا بود كه هنر اين دولت تنها مديريت آنها بود و وقتى دولت هجوم برد كه بخشى از آنها را كامل كند (مثل إيجاد بازار بدهى براى سبك كردن بدهى هاى دولت)، نه تنها كارى اساسى انجام نشد بلكه ناكاملى هاى ديگرى در اقتصاد ايران ايجاد كرد. 

فعلا ما هستيم و انبوهى از ناكاملى هاى گذشته؛ تا اين ناكاملى ها كامل نشود نوشتن و اجراى برنامه توسعه پنج ساله بيشتر به يك شوخى شباهت دارد.

نه تنها اين دولت، بلكه دولت بعدى نيز بايد اهتمام كند كه بخشى از اين ناكاملى ها را كامل كند. بدون شفاف و حل مسايل گذشته و حال، پرداختن به آينده طراحى شده تنها مجموعه ديگرى از ناكاملى ها را در اقتصاد ايران به وجود مى آورد و اگر چنين شود، نه نوآورى خواهيم داشت، نه تحول و نه توسعه!

تا زمانيكه آينده ما انباشته از گذشته است، آينده ما متعلق به گذشته است و سياستهاى ما چيزى جز مجموعه اى از واكنش ها به شرايط نخواهد بود. متاسفانه آينده اقتصاد ايران در تسخير گذشته است.  

مرتضی ایمانی راد