ایران کشور جوانی است، اما پایین آمدن نرخ جمعیت در سال‌های اخیر هشدار‌هایی را درباره سالمند شدن جمعیت ایران به وجود آورده است. اطلاعات آماری نشان می‌دهد در ایران حدود شش میلیون سالمند وجود دارد، اما بر اساس پیش‌بینی‌ها این جمعیت تا چند سال دیگر دو برابر خواهد شد.

شهریور سال گذشته پریسا طاهری، رئیس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت به آمارهای سازمان بهداشت جهانی اشاره و اظهار کرد: «در حال حاضر تعداد افراد سالمند بالای ۸۰ سال از تعداد کودکان زیر چهار سال پیشی گرفته و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ تعداد سالمندان از افراد زیر ۱۴ سال نیز بیشتر شود.»

به موازات افزایش تعداد سالمندان در ایران، تعداد بازنشستگان نیز افزایش می‌یابد. در حال حاضر جمع کل حقوق بگیران و مستمری بگیران صندوق‌های بازنشستگی در ایران چیزی حدود پنج میلیون نفر است، اما پیش بینی می‌شود با توجه به رشد سريع جمعيت بازنشستگان، تا سال۱۴۰۰ اين جمعيت به حدود ۱۰ ميليون نفر، یعنی معادل ۱۳ درصد کل جمعيت کشور بالغ شود.

این در حالی است که برآورد‌ها نشان می‌دهد تا ۳۰ سال آينده تعداد بازنشستگان از مرز ۲۵ درصد جمعيت کشور فراتر رود. بر این اساس کارشناسان مسائل اقتصادی و مسئولان یکی از بحران‌های آینده اقتصاد ایران را بحران بازنشستگی می‌دانند که حداقل از دو جنبه می‌تواند تبعات منفی اقتصادی به دنبال داشته باشد.

بحران بازنشستگی

در حال حاضر ایران یکی از کشورهای جوان محسوب می‌شود که ترکیب جمعیتی آن به سمت پیرشدن در حال تغییر است. با توجه به بیکاری نسبتا بالا و از آنجا که نرخ بهره‌وری در اقتصاد ایران تا حدودی پایین است، یکی از بحران‎‌های آینده اقتصاد ایران صندوق‌های بازنشستگی و تامین اجتماعی است.

موضوع صندوق‌های بازنشستگی در سال‌های اخیر به یکی از با اهمیت‌ترین موضوعات اقتصادی تبدیل شده است، به طوری که محمد باقر نوبخت، سخنگوی دولت ۱۶ اسفند سال گذشته آن را در کنار موضوع آب و محیط‌ زیست از مهمترین بحران‌های آینده اقتصاد ایران برشمرد.

او اظهار داشت: اگر تا پنج سال آینده و در فضای پسابرجام نتوانیم این مسائل را حل کنیم، با بحران مواجه می‌شویم. نوبخت در تشریح این بحران اینطور عنوان کرد که اکنون دولت حقوق بازنشستگی لشکری و کشوری را از جیب خود می‌پردازد.

در حال حاضر ما از حقوق بیمه‌ای یک نفر کم می‌کنیم و به هفت نفر حقوق بازنشستگی می‌دهیم. به عبارت دیگر صندوق‌های بازنشستگی ورشکسته هستند.

این هشدارهای مسئولان باعث شده تا موجی از نگرانی برای ۱۷ میلیون بازنشسته مستمری بگیر در کشور و بیش از ۲۰ میلیون نیروی کار فعال که بازنشستگان آینده را رقم می‌زنند، به وجود آید. هم‌اکنون علاوه بر صنــدوق تامیــن اجتماعی که کارگــران را تحت پوشــش قرار داده است، صندوق بازنشستگی کشوری برای مســتخدمان دولت، صندوق بازنشســتگی لشــگری برای نیروهای مســلح، صنــدوق کشــاورزان، روستاییان و عشایر برای جمعیت روستایی کشور و ۱۸ صندوق دیگر نیز حوزه‌های مختلف را پوشش می‌دهند.

به این ترتیب ۲۲ صندوق بازنشستگی در کشور فعالیت می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد نسبت پشتیبانی صندوق بازنشستگی کشوری که بزرگترین صندوق کشور است، به صفر رسیده است. نسبت صفر درصدی پشتیبانی نشان می‌دهد رقمی که از حقوق یک نفر کارمند به عنوان سهم صندوق کم می‌شود ۲۷ درصد است که باید از حقوق سه نفر حق بیمه کسر شود تا به یک نفر حقوق بازنشستگی پرداخت شود.

۷۰ درصد درآمد صندوق بازنشستگی کشوری از محل بودجه عمومی تامین می‌شود.صندوق بازنشستگی لشگری وضع نامطلوب‌تری دارد. در بودجه سال جاری ذکر شده که دولت ۳۸ هزار میلیارد تومان به دو صندوق بازنشستگی کشوری و لشگری کمک کند.

اگر صادرات نفت را در بیشترین میزان در نظر بگیریم، دولت از درآمدهای نفتی ۴۰ هزار میلیارد تومان درآمد خواهد داشت. به عبارت دیگر تقریبا تمام درآمد دولت از صادرات نفت به دو صندوق بازنشستگی داده می‌شود. اگر به ۱۰ سال گذشته رجوع کنیم سهم صندوق بازنشستگی از درآمدهای نفتی کمتر از پنج درصد بوده که این رقم در سال جاری به بیش از ۵۰ درصد رسیده است.

صندوق های غیردولتی

برای گذراندن بحران صندوق‌های بازنشستگی کارشناسان طرح‌های مختلفی را ارائه می‌دهند. شاه بیت تمامی این طرح‌ها «رقابت‌پذیر کردن» صندوق‌های بازنشستگی است.

شاید یکی از راهکار‌هایی که بتوان با استفاده از آن بحران صندوق‌های بازنشستگی را پشت سر گذاشت، خصوصی کردن این صندوق‌ها یا حداقل اجازه دادن به بخش خصوصی برای فعالیت در این زمینه در کنار بحش دولتی است.

روز گذشته نمایندگان مجلس مصوب کردند که صندوق‌های بازنشستگی غیردولتی با تضمین پوشش تعهدات آتی بیمه‌شدگان بازنشسته براساس آیین‌نامه‌ای که به تصویب هیات وزیران می‌رسد، ایجاد شود.

نمایندگان مجلس در ادامه جلسه علنی روز یکشنبه خود، ماده چهار لایحه تنظیم برخی از احکام برنامه‌های توسعه‌ای کشور را مصوب کردند که بر اساس آن، به‌منظور فراهم‌کردن شرایط رقابتی و افزایش کارآمدی بیمه‌های بازنشستگی و جلوگیری از ایجاد هرگونه انحصار یا امتیاز ویژه برای صندوق‌های بازنشستگی اعم از خصوصی، تعاونی یا دولتی اجازه داده می‌شود صندوق‌های بازنشستگی غیردولتی با تضمین پوشش تعهدات آتی بیمه‌شدگان بازنشسته براساس آیین‌نامه‌ای که به تصویب هیات وزیران می‌رسد ایجاد شود.

هماهنگی و نظارت بر فعالیت صندوق‌های فعال در حوزه بیمه‌های بازنشستگی کشور توسط «سازمان تنظیم مقررات بیمه‌های بازنشستگی کشور» انجام می‌شود.

انتهای پیام/ر