در این گزارش تلاش کرده ایم در گفتگو با بعضی از تهیه کننده ها و عوامل سینما به بخشی از این ماجرا بپردازیم. البته غیرقابل پیش بینی نبود که به جز دو نفر، بقیه افرادی که در این گزارش با آنها به گفتگو نشستیم علاقه ای به فاش شدن نام شان نداشتند.

رضا عطاران

عطاران این روزها از پول سازترین بازیگران سینما است. او که با «من سالوادور نیستم» رکوردهای زیادی را در سینمای ایران جابجا کرد، به گفته محمد حسین فرحبخش، تهیه کننده قدیمی سینما، «همیشه قراردادهای منصفانه می بندد.» البته اینکه رقم یک قرارداد منصفانه چقدر است را یک تهیه کننده دیگر به ما پاسخ می دهد: «عطاران برای بازی در فیلم هایش حدود 200 میلیون تومان می گیرد.»

رضا عطاران دو سال پیش در گفتگو با «تماشاگران امروز» گفته بود: «مگر 100 میلیون زیاد است؟ واقعا یک کاری بوده که اصلا پول نگرفته ام. یکی را نصف گرفته ام. بستگی دارد کار برای کی باشد و روبروی چه کسی بازی کنم.» محمد حسین فرحبخش می گوید رضا عطاران در رقم فروش فیلم هایی که بازی می کند، شریک می شود. منصور سهراب پور تهیه کننده «من سالوادور نیستم» اما این مسئله را درباره فیلم خودش تکذیب می کند.

 شهاب حسینی

گفته می شود برنده جایزه بهترین بازیگر مرد از جشنواره کن این روزها از تهیه کننده ها رقم بالاتری طلب می کند. رقمی در حدود 500 میلیون تومان که تقریبا دو برابر عدد نرمال دریافتی سوپراستارها است. شنیده های ما حاکی از آن است که شهاب برای بازی در سریال پرفروش «شهرزاد» ماهانه 120 میلیون تومان دریافت کرده است که با توجه به 10 ماهی که ساخت این کار طول کشیده، رقمی معادل یک میلیارد و 200 میلیون تومان رقم نهایی قرارداد او بوده است.

شاید شهاب حسینی در گرفتن طلب هایش سختگیر باشد اما امیرحسین مدرس از دوستان نزدیک شهاب حسینی به ما گفته بود که او برای کار با کارگردان های فیلم اولی و بازی در فیلم های خاص و تجربی هیچ اصراری برای دریافت رقم بالا ندارد. حتی گاهی شنیده شده برای بازی در این فیلم ها هیچ پولی نمی گیرد و برای موفقیت و دیده شدن فیلم تلاش بسیاری می کند. نکته ای که یوسف وجدان دوست، تهیه کننده فیلم «چهارشنبه» که این روزها در گروه هنر و تجربه اکران شده است، آن را تایید می کند.
وجدان دوست می گوید: «من در سریال «سرزمین کهن» دستیار آقای تبریزی بودم و از آنجا با آقای حسینی همکاری دارم. وقتی فیلمنامه «چهارشنبه» آماده شد با آقای ناجی، نویسنده فیلمنامه قرار گذاشتیم که فقط اگر شهاب حسینی بیاید، فیلم ساخته شود چون راه دیگری نداشتیم. بودجه این داشتیم که بخواهیم رقم بالا دستمزد بدهیم. از طرفی با آمدن آقای حسینی خیلی از سرگروه های دیگر هم به فیلم ما ملحق شدند و «چهارشنبه» شکل گرفت.»

وجدان دوست تاکید می کند که شهاب حسینی برای بازی در فیلمش پولی نگرفته و فقط درصدی در فروش فیلم سهیم شده است: «این گفته همیشگی آقای حسینی است که دیگران به من کمک کردند تا من به اینجا برسم و من هم به جوان ترها کمک می کنم تا پیشرفت کنند. اصلا کشف استعدادهای تازه و کمک به آنها دغدغه اصلی شهاب حسینی است.»
 
 

هدیه تهرانی

سوپراستار سال های نه چندان دور سینما این روزها به شدت کم کار و گزیده کار شده است اما رقم دستمزدش همچنان بالاست. یکی از عوامل سینما درباره او به خبرنگار ما می گوید: «هدیه تهرانی کارش حساب و کتاب ندارد. رقم او برای بازی در فیلم های مختلف متفاوت است.» اگرچه اغلب تاکید می کنند که تهرانی در بین خانم ها بیشترین دستمزد را می گیرد، حدود 200 تا 300 میلیون تومان. مهمترین اثری که تهرانی اخیرا در آن بازی داشته «آآآدت نمی کنیم» بوده و بیشترین وقتش صرف ورزش و دوره های روزانه ورزشی می شود که در باشگاهی در فرمانیه برگزار می کند. باشگاهی که شاگردان زیادی دارد و درآمد ماهانه اش برای او کمتر از سینما نیست.
 

بهرام رادان و محمدرضا گلزار

این دو بازیگر معمولا برای نقش های شان رقم های بالایی درخواست می کنند. البته فرق این دو که این روزها بیشتر از سردر سینماها در بیلبوردهای تبلیغاتی چرم و آدامس و ... دیده می شوند با دیگر همکاران شان در این است که گاهی برای کارهای شان اسپانسر هم با خودشان می برند. با این کار، هم رقم دستمزد خودشان را بالا می برند و هم به ساخت فیلم کمک می کنند. گلزار که شش سال قبل دریافت 55 هزار پوندی اش برای بازی در فیلم «دموکراسی در روز روشن» تا گاردین هم بازتاب داشت، حالا هم رقمی که می گیرد چیزی بین 200 تا 300 میلیون تومن است. البته او معمولا با اسمی ها کار نمی کند و علاقه زیادی به کار با فیلم اولی ها یا گمنام ترها دارد. شاید می خواهد خودش نقش کارگردان را هم زمان ایفا کند.

 الناز شاکردوست

بازیگر رسوایی 1 در صفحه اینستاگرامش نوشت از روی عشق و علاقه به 9سینما دو سال است به همه پیشنهادهایی که به او می شود نه می گوید. دریافتی الناز همان رقم نرمال سوپراستارهای این روزها یعنی عددی بین 100 تا 250 میلیون تومان است. او که برای شروع در سینما، تنها 15 میلیون تومان می گرفت، در سه سال گذشته توانست یک باره به یکی از هنرپیشه های زن پرفروش تبدیل شود اما اخبار حاشیه ای درباره ارتباط صمیمی او با یک ستاره فوتبال و تغییراتی که در زندگی اش اتفاق افتاد و تصمیمش برای رفتن به انگلیس، باعث شده گزیده کارتر از قبل باشد.

او برای بازی در رسوایی هم رقمی چشمگیر از ده نمکی گرفته بود. البته بازی اش در آن فیلم آورده ای چند برابری را برای این فیلمساز به همراه داشت. ده نمکی همیشه رقم 200 میلیون تومانی قرارداد برای رسوایی را تکذیب کرده اما فروش فیلم چنان بالا بود که این رقم زیاد هم عجیب به نظر نمی رسد.

مهناز افشار

او قطعا یکی از گران قیمت ترین هنرپیشه های زن سینمای ایران است. افشار که روزگاری بخش لاینفک فیلم های گیشه ای بود، بعد از اینکه دیپلم افتخاری را از جشن منتقدان سینمای کشور گرفت، مسیر بازیگری اش تغییر کرد. افشار برای بازی در سریال «عشق تعطیل نیست»، در شرایطی که بار دار بود، دومین رقم دریافتی را بعد از رضا گلزار داشت. بعضی ها حقوق ماهانه بیش از 80 میلیون تومانی را برای آن کار تخمین می زدند که هیچ گاه تایید نشد. رقم دستمزد فیلم بازی کردن افشار را حدود 200 میلیون تومان اعلام می کنند.

ترانه علیدوستی

با موفقیت در شهرزاد، او حالا دوباره یک سوپراستار است. خانم خاص سینمای ایران که با فیلم های اصغر فرهادی از مرزهای کشورمان فراتر رفته است و با تسلطش بر زبان انگلیسی، شانس این را دارد که به سینمای جهان راه پیدا کند. ترانه بر اساس روایات غیررسمی برای بازی در سریال شهرزاد، ماهانه 90 میلیون تومان گرفته است. این رقم برای حضور 10 ماهه اش در این سریال 900 میلیون تومان بوده است. بعد از حضور موفق در «فروشنده» و محبوبیت بالای شهرزاد، طبیعی است که قراردادش برای فصل جدید سریال افزایش پیدا کند. شاید تا ماهانه حدود 150 میلیون تومان.
 

ستاره های نسل قبل

در مین ستاره های نسل قبل یا کسانی که دیگر سنی از آنها گذشته دیگر رقم بالایی دیده نمی شود. به گفته یکی از دست اندرکاران مطرح سینما، جمشید آریا، افسانه بایگان و هنرپیشه هایی که در دهه 70 ستاره محسوب می شدند، حالا برای حضور در فیلم ها رقم بالایی نمی گیرند. گرچه آنها هم با توجه به تورم نسبت به قبل دستمزد بالاتری می گیرند اما این رقم در مقایسه با سوپراستارها آنقدر قابل توجه نیست. در این میان اکبر عبدی است که هنوز هم از تهیه کننده ها رقم بالایی طلب می کند و به اصطلاح هر چقدر تیغش ببرد می گیرد. به گفته این فرد مطلع، عبدی برای بازی در اخراجی ها 150 میلیون تومان گرفته بود.

هنرپیشه ها چه شرایطی برای عقد قرارداد دارند؟

یک کارگردان سینما در این باره می گوید: «معمولا هنرپیشه ها برای کار با تهیه کننده های غیر حرفه ای و تازه کار رقم کامل قرارداد را همان اول می گیرند. بالاخره در کشوری که چک چندان اعتباری ندارد و پاس شدن یا نشدنش قطعی نیست، این کار آنها غیرمنطقی به نظر نمی رسد.»

البته گروهی غیر از دریافت نقدی یا پیش پرداخت های زیاد، شروط دیگری هم دارند. مثلا فریبرز عرب نیا عادت دارد تعداد روزهای حضورش جلوی دوربین را هم در قراردادش می نویسد. او در پروژه های مهمی مثل چمران، به خاطر طولانی شدن فیلمبرداری، در سکانس های پایانی حاضر نشد. البته هنرپیشه های دیگری هم از این شروط دارند. شروطی مثل بازی کردن با فلان هنرپیشه یا گنجاندن عواملی در تیم است. چندی قبل مهین نویدی، چهره پرداز سرشناس سینما گفته بود: «یک هنرپیشه سرشناس که اخیرا در فیلم های ارزشی هم نقش های مهمی بازی کرده، عادت دارد فقط با یک چهره پرداز خاص کار کند و یکی از شروط قراردادش حضور آن فرد در تیم است.»
 

کدام تهیه کننده بیشتر پول می دهد؟

یک تهیه کننده مطرح سینما درباره پول های کلانی که به بازیگران پرداخت می شود می گوید: «تهیه کننده های حرفه ای و با سابقه هیچ وقت رقم های بالا و چند صد میلیونی به هنرپیشه ها نمی دهند و البته هنرپیشه ها هم از آنها چنین رقم هایی طلب نمی کنند.»

این تهیه کننده در پاسخ به این سوال که پس این رقم های 200 و 250 میلیون از کجا می آید، می گوید: «تهیه کننده هایی که این رقم ها را می دهند، یا از رانت دولتی برای ساخت فیلم شان استفاده می کنند یا توانسته اند اسپانسر قوی جذب کنند (خود بازیگر اسپانسر آورده) یا کسانی هستند که شغل اصلی شان چیز دیگری است، مثلا بچه مایه دار هستند و ...»
 

دستمزد بازیگران در ایران چقدر است؟

میزان دستمزد بازیگران مشهور سینمای ایران همیشه مبهم بوده و هیچ ارگان و رسانه‌ای رسما مبالغ دستمزد این بازیگران را اعلام نمی‌کند. این در حالی است که در دیگر کشورهایی که صنعت سینما در آنها توسعه یافته است، شفافیت مالی به‌ویژه در مورد دستمزدهای بازیگران و ستاره‌های سینما وجود دارد و برای مثال در هالیوود میزان دستمزد بازیگران در هر یک از فیلم‌هایی که بازی می‌کنند «به صورت رسمی» و از طریق نهادها و رسانه‌های معتبر اعلام می‌شود.

 «دنیای اقتصاد» با این مقدمه ادامه داد: در ایران با وجود دولتی بودن اکثر آثار و تولیدات به‌ویژه تولیدات بزرگ سینمایی، جای خالی شفافیت مالی به‌خوبی خود را نشان می‌دهد و حتی در چنین آثاری نیز هیچگونه اطلاعات مالی مربوط به پروژه سینمایی درباره دستمزدها اعلام نمی‌شود. برای مثال در مورد فیلم محمد رسول‌الله (ص)، همین اتفاق روی داد و نه تنها در مورد دستمزد عوامل و بازیگران بلکه حتی در مورد هزینه کل پروژه اطلاعات و آمار مشخص و واحدی اعلام نشد. آمارهای اعلام‌شده عموما متفاوت بود و تقریبا هر کسی از مسئولان مربوط رقمی را بیان می‌کرد؛ معمولا رقمی مابین 80 تا 120 میلیارد تومان! از همین‌رو است که معمولا در بیان میزان دستمزد بازیگران در سینمای ایران می‌گویند «فاش شدن» اما در هالیوود می‌گویند اعلام دستمزد! تفاوت این دو اصطلاح مبنای بسیاری دیگر از تفاوت‌ها نیز هست.

شاید در این بخش بد نباشد که اشاره کنیم به دستمزد بازیکنان فوتبال در ایران که از دو سه سال گذشته معمولا به صورت رسمی و رسانه‌ای به هواداران این ورزش پرطرفدار اعلام می‌شود و دست کم بازار شایعات را کمرنگ و گره کور شفافیت مالی در این زمینه را باز کرده است. به هر حال در شرایط کنونی بررسی دستمزدهای بازیگران در سینمای ایران، موانع و محدودیت‌های بسیاری دارد. مانع نخست آن است که تقریبا هیچ‌یک از تهیه‌کنندگان سینما تمایلی به اعلام دقیق هزینه‌های ساخت فیلم‌هایشان ندارند، چه برسد به آنکه بخواهند به صورت موردی و جزئی، دستمزد عوامل و به‌ویژه بازیگرانشان را اعلام کنند.

از سوی دیگر به واسطه جذابیت این موضوع برای بدنه مخاطبان و هواداران ستاره‌های سینما همیشه حدس و گمانه‌زنی‌های بسیاری در این‌باره مطرح است و معمولا در فضای مجازی عدد و رقم‌های بسیار متنوعی درباره دستمزد بازیگران مشهور بیان می‌شود. با این وجود در میان اقیانوسی از حدس و گمان‌ها جدا کردن سره از ناسره کار آسانی نیست. به هر حال در این گزارش به صورتی اجمالی موضوع دستمزد بازیگران در سینمای ایران، شاخص‌های تعیین دستمزد و نگاه بازیگران به این موضوع را بررسی می‌کنیم.

گمانه‌زنی درباره دستمزد برخی از ستاره‌های سینمای ایران، کار دشواری نیست. اگرچه شاید نتوان میزان دقیق دریافتی‌ها را حدس زد اما با توجه به نشانه‌هایی که وجود دارد، می‌توان نرخ تقریبی بازی یک ستاره در یک فیلم سینمایی را محاسبه کرد.

منوچهر محمدی تهیه کننده سینما، در گفت‌وگویی با هفته نامه تجارت فردا، با گلایه از وضعیت دستمزدهای برخی بازیگران گفته بود: «دستمزد بازیگران به هیچ‌وجه با سطح فعلی دخل و خرج و فرمول مالی سینمای ایران همخوانی ندارد. دستمزدهای چند صد میلیونی بازیگر در مقابل فروش یک میلیاردی فیلم‌ها تهیه‌کننده را متضرر می‌کند و به‌طور کلی سینمای ایران در وضعیت خاص اقتصادی به سر می‌برد.»

منوچهر محمدی یک تهیه‌کننده پرکار است و بی تردید گفته او می‌تواند برای بررسی دستمزد بازیگران سندیت داشته باشد. او به دستمزدهای «چند صد میلیونی» بازیگران اشاره می‌کند. پس تا اینجای قضیه ما با اطمینان می‌توانیم بگوییم که در سینمای ایران بازیگر یا بازیگرانی وجود دارند که درآمدشان از یک فیلم، 9 رقمی است.

سیدجمال ساداتیان دیگر تهیه‌کننده سینما نیز در این‌باره می‌گوید: بازیگران نقش اول 25 تا 30 درصد بودجه تولید فیلم را طلب می‌کنند.

بر اساس گفته ساداتیان و با توجه به میانگین یک میلیارد تومانی هزینه تولید یک فیلم سینمایی در ایران، می‌توان به صورت تخمینی گفت که بازیگر نقش اول یک فیلم ایرانی در حدود 250 تا 300 میلیون تومان دستمزد می‌گیرد.

اما فرزاد موتمن کارگردان سینما نیز در این‌باره چند رقم مشخص را اعلام می‌کند. او در عین اینکه می‌گوید: «ما تا به حال دستمزدهای 180 میلیون تا 250 میلیون و بالاتر را از بازیگران شنیده‌ایم.» ادامه می‌دهد که «از زمانی که برخی تهیه‌کنندگان تصمیم گرفتند هزینه تولید را بالاتر از آنچه هست اعلام کنند، به عنوان مثال هزینه تولید را دو برابر سرمایه تمام‌شده اعلام می‌کردند که به این ترتیب یا یک بانک بزرگ را پشت فیلم می‌آوردند یا یک بچه پولداری پیدا می‌شد و 2 میلیارد روی میز تهیه‌کننده می‌گذاشت که فقط 600 میلیون آن را باید خرج آوردن یک بازیگر به آن پروژه می‌کردند.»

تا اینجا می‌توان گفت در سینمای کشوری که در آن رسیدن فروش یک فیلم به یک میلیارد تومان جشن گرفته می‌شود، بازیگر 600 میلیون تومانی وجود دارد و ناهمگونی وضعیت اقتصادی سینما از همین نقطه خود را نشان می‌دهد.

شاخص‌های تعیین دستمزد

در صنعت سینما به صورت متر و معیار، چند شاخص وجود دارد که دستمزد بازیگرها براساس آنها تعیین می‌شود:‌ تجربه، توانمندی‌های بازیگر، شهرت و محبوبیت، سختی و دشواری نقش، مکان فیلمبرداری، نیاز به تغییرهایی همچون لاغری، چاقی و ... در بازیگر برای ایفای نقش و ... . اما این همه موارد نیست. به این معنی که عموما بازیگران معمولا بر اساس محبوبیتشان در گیشه فروش دستمزد تعیین می‌کنند و در واقع یک بازیگر محبوب از یک بازیگر توانمند گران‌قیمت‌تر است حتی اگر بازیگر توانمند از دیگر شاخص‌های تعیین دستمزد نیز برخوردار باشد.

با این همه فرزاد موتمن کارگردانی که خود را با دو اثر شب‌های روشن و باج‌خور به مخاطبان شناساند و هم‌اینک فیلم خداحافظی طولانی او با بازی سعید آقاخانی روی پرده است، در این باره می‌گوید: «دستمزد بازیگران به میزان توانمندی آنها هیچ ربطی ندارد.»

با این همه اطلاعات مربوط به دستمزد بازیگران هنوز هم مبتنی بر حدس و گمان است. جدول زیر در بردارنده نزدیک‌ترین گمانه‌زنی‌ها درباره دستمزد برخی از بازیگران سینما در ایران است اما یادآوری می‌کنیم که سندیت این اطلاعات مبتنی بر تخمین‌های دقیق است نه اطلاعات دقیق. این رقم‌ها برای حضور در یک فیلم سینمایی با حدود یک ماه زمان فیلمبرداری محاسبه شده است.

انتهای پیام/ز