تولید و عرضه افسار گسیخته نفت، تلاش برای پائین نگاه داشتن قیمت طلای سیاه، دست کاری قیمت ها و در نهایت اخیر تهدید کشتی های نفتکشی که حامل نفت خام صادراتی ایران هستند از مهمترین برنامه های عربستان سعودی برای عدم بازگشت بشکه های نفت ایران در دوران پسا تحریم به به شمار می رود.

با این وجود آمارهای مستند حاکی از آن است که در طول حدود دو ماه نخست لغو تحریم ها و در حالی کماکان محدودیت های سوئیفت، انتقال منابع ارزی، تامین بیمه کشتی های نفتکش پابرجا است حجم صادرات نفت خام ایران با افزایش نزدیک به ۶۰درصدی همراه شده است.

**چرا ایران در صادرات نفت می‌تواند از عربستان پیشی بگیرد؟

در دوران پسا تحریم قطعا اگر از امکانات و ظرفیت ها استفاده شود امکان تحقق اهداف توسعه صنعت پتروشیمی ایران وجود داردلذا بر اساس برنامه‌های جدید توسعه صنعت پتروشیمی باید ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی تا سال ۲۰۲۰میلادی به ۱۲۰میلیون تن در سال افزایش یابد،علاوه بر این موضوع این ظرفیت تا سال ۲۰۲۵میلادی قطعا تا ۱۸۰میلیون تن در سال هم قابل افزایش است.

هم اکنون درحالی سبد تامین خوراک صنایع پتروشیمی ایران شامل گاز اتان، میعانات گازی، گاز مایع و نفتا بوده که عربستان سعودی برای توسعه صنعت پتروشیمی صرفا خوراک نفت خام و گاز مایع حاصل از استحصال نفت را در اختیار دارد ؛ عربستان سعودی به پشتوانه تولید روزانه ۱۰میلیون بشکه نفت می تواند خوراک صنایع پتروشیمی خود را تامین کند و  قطعا با کاهش تولید نفت عربستان، ظرفیت تامین خوراک صنایع پتروشیمی این کشور هم کاهش می‌یابد.

بر خلاف عربستان، ایران نه تنها نفت خام بلکه از ذخایر عطیم گاز طبیعی برای توسعه صنایع پتروشیمی برخوردار است و تنوع خوراک می تواند مهمترین مزیت برای توسعه صنعت پتروشیمی ایران در دوران پسا تحریم باشد.

هم اکنون در صنایع پتروشیمی عربستان صرفا تولید محصولات خام پتروشیمی اتفاق می افتد و در صنایع پتروشیمی این کشور تنها با یک مرحله فرآیند محصولات خام و نیمه خام پتروشیمی تولید شده و صنایع تکمیلی پتروشیمی در این کشور توسعه نیافته است.

علاوه بر این در صنایع پتروشیمی عربستان سعودی تمامی فعالیت ها از تامین سرمایه، دانش فنی و تکنولوژی، ساخت و حتی بهره برداری از مجتمع های پتروشیمی توسط شرکت‌های خارجی انجام می شود.

بر خلاف عربستان، در صنایع پتروشیمی ایران در بخش های مختلف تولید دانش فنی محصولات جدید تا ساخت و بهره برداری توسط متخصصان داخلی انجام می شود و صرفا بخشی از منابع مالی توسط شرکت های خارجی تامین می‌شود.

صنایع پتروشیمی کشور آن قدر جذابیت سرمایه گذاری دارد که عربستان با فروش سهام، اموال و دارایی‌های خود نمی‌تواند مانع بازگشت سرمایه گذاران به ایران شود.

**سیر صعودی صادرات نفت ایران

سیدمحسن قمصری مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در این رابطه با اشاره به امضای قراردادهای جدید صادرات نفت ایران به مقصد اروپا، اعلام کرده است: در شرایط فعلی حدود ۳۵درصد و معادل بیش از ۵۰۰هزار بشکه در روز، ایران نفت به اروپایی ها می فروشد.

وی افزود: از هند، چین، ژاپن و کره جنوبی باید به عنوان چهار مشتری سنتی نفت خام ایران در آسیا نام برد و در میان این کشورها، کره جنوبی در طول دوران پساتحریم بیشتری میزان افزایش خرید نفت را به خود اختصاص داده و به نوعی گوی سبقت را از رقبای سنتی خود ربوده است.

همچنین گزارش منتشر شده توسط مدیریت امور اوپک ایران نشان می دهد که در طول ماه فوریه سال جاری میلادی حجم صادرات نفت خام ایران به این چهار کشور آسیایی با افزایش حدود ۲۵درصدی همراه بوده است.

در این مدت هند با افزایش بیش از ۱۱۳هزار بشکه ای بالاترین میزان خرید نفت خام در طول دو سال گذشته تاکنون را به خود اختصاص داده و حجم فروش نفت به پالایشگاه های کره جنوبی هم در این مدت افزایشی حدود ۱۳۹همراه بوده است.

نکته قابل توجه آن است که حجم فروش نفت خام ایران در فوریه سال ۲۰۱۶میلادی به چین تنها ۶هزار بشکه افزایش یافته و فروش نفت به پالایشگران ژاپنی به دلیل کاهش تقاضا در این کشور با کاهشی حدود چهار هزار بشکه ای همراه بوده است.

با این وجود هم اکنون چین با واردات روزانه حدود ۵۳۸هزار بشکه نفت کماکان بزرگترین مشتری نفت ایران است و پس از آن به ترتیب از کره جنوبی با خرید روزانه ۲۸۳هزار بشکه و هند با واردات ۲۱۵هزار بشکه باید به عنوان سایر مشتریان بزرگ نفتی ایران نام برد.

**پیدا و پنهان انگیزه‌های سعودی از حراج نفت

در همین رابطه هدایت الله خادمی عضوکمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اشاره به دامپینگ عربستان برای دریافت سهم بیشتر از بازارهای جهانی و واردکردن ضربه به ایران گفت:سازمان اوپک قرار بود میزان فروش و قیمت نفت را میان کشورهای تولیدکننده نفت مدیریت کند و عملکرد برخلاف منشور اوپک اقدامی غیرحرفه ای بوده و عرضه آن در سازمان های کوچک تر،بازار و سوپرمارکت ها خلاف اهداف تشکیل این  سازمان است.

نماینده مردم ایذه و باغملک در مجلس شورای اسلامی،با بیان اینکه تخفیف دهی عربستان در بازار نفت علاوه بر ضربه زدن به سایر کشورها درآمدهای خود عربستان را نیز کاهش می دهد،افزود:خاندان سعودی با دامپینگ سبب کاهش قیمت نفت و تقاضا می شوند، اما یقینا پیامدهای بد و شکننده ای برای عربستان به دنبال خواهد داشت.

خادمی با بیان اینکه پول نفت کشورهای تولیدکننده درمنطقه خاورمیانه حتی در آسیا در گردش است و منافع آن نصیب این کشورها می شود، ادامه داد:بزرگترین صادرکننده نفت جهان مدتی است؛نقش سنتی اوپک در مدیریت عرضه نفت را تضعیف کرده و این اقدامات اوپک موجب سقوط قیمت نفت شده است.

وی با اشاره به تبدیل جهان به یک دهکده کوچک،یادآور شد:عربستان قواعد بازی در این دهکده را نمی داند و با رفتار بدوی و قرون وسطایی همانند رییس یک قبیله رفتار می کند،درحالی که رفتار در هزاره سوم و عرصه تجارت جهانی بسیار متفاوت است.

خادمی با بیان اینکه عربستان و متحدانش بازیچه دست مصرف‌کنندگان بزرگ نفت شدند و آنها با این ابزار توانستند منفعت کلانی از بازی‌های نفتی ببرند، افزود: قدرت‌های بزرگ همیشه از مدیریت بازار بزرگ نفت به دست کشورهای جهان سومی اوپک ناخرسند بوده‌اند و همیشه در تلاش برای تضعیف اوپک بوده اند.

عضوکمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد:سیاستی که عربستان و هم‌پیمانانش در دو،سه سال اخیر اجرا کردند و اجازه ندادند اوپک در بازار مؤثر باشد،سیاست غلطی بود که اوپک را به اینجا رسانده است.

**رونمایی از مشتریان نفتی ایران در اروپا

زمستان سال گذشته عربستان سعودی با فروش نفت به یک پالایشگاه سوئدی عملا بازارهای نفت روسیه را هدف گرفت و برخی از کارشناسان بازار اعتقاد داشتند که عربستان پس از تصاحب بخشی از سهم روسیه در بازار اروپا مانع بازگشت بشکه های نفت ایران هم خواهد شد.

در طول چند ماه گذشته شرکت ملی نفت ایران پس از امضای قرارداد فروش نفت به شرکت توتال فرانسه، لوک اویل روسیه، سپسای اسپانیا، امضای قراردادهای جدید فروش نفت به شرکت های «هلنیک پترولیوم» یونان، «ویتول» سوئیس، «انی و ساراس» ایتالیا، «شل» انگلیس، «او ام ال» مجارستان و «توپراش» ترکیه را هدف گذاری کرده است.

در مجموع پیش بینی می شود با امضای قراردادهای جدید نفتی ایران با شرکت های بزرگ اروپایی برای نخستین بار حجم صادرات نفت ایران به کشورهای اروپایی به بیش از ۷۰۰هزار بشکه در روز افزایش یابد.

از سوی دیگر باید از «پتروناس» مالزی، «سی. پی. سی» و «فورموسا» تایوان، پالایشگاه های آفریقای جنوبی، «سیلان» سریلانکا، سنگاپور، پاکستان، تایلند، «روس نفت» روسیه و غنا به عنوان مشتریان آینده نفت ایران نام ببریم.

به هر صورت رقابت اصلی و قدیمی ایران و سعودی‌ها همواره رقابت در بازار نفت بوده است که همچنان نیز ادامه دارد.

بعد از لغو تحریم‌ها در حالی که ایران به دنبال افزایش صادرات نفت و احیای جایگاه خود در بازار نفت است، عربستان سعودی اقدامات خود برای محدود کردن صادرات نفت ایران را در این بازار آغاز کرده است؛ با این حال به نظر می‌رسد با شکست اوپک برای تعیین سقف تولید در نشست اخیر این سازمان، این کشور دور جدیدی از رقابت علیه ایران را در بازار نفت آغاز کرده و تخفیف‌های بیشتری در فرمول فروش نفت خود لحاظ کرده است لذا باید منتظر ماند و دید که سعودی در ادامه چه اقدامی خواهد کرد.

انتهای پیام/