نیم قرن از تاسیس نخستین شرکت هواپیمایی ایران می گذرد، اما امروز ۱۸ شرکت هواپیمایی داخلی رسما در این بخش فعال هستند که ۲۵۱ هواپیما با بیش از ۲۱ هزار صندلی در اختیار دارند.

آن چیز که مسلم است این است ناوگان هوایی ایران جوان نیست اما نکته ای که قابل تامل است عمر بسیار بالای بعضی هواپیماهای فعال است که با این حال به جابجایی مسافران میپردازند.

صنایع هوایی ایران پس از تحمل سال ها تحریم ظالمانه در مسیر تحولی قرار گرفته تا با از بین رفتن موانع بین المللی راه پیشرفت و توسعه را از سر بگیرد که این مسیر بازهم با بدعهدی کشورهای غربی در فروش ایرباس و بوئینگ به ایران ناکام ماند.

با توجه به اینکه عمر بسیاری از هواپیماها در کشور ما از سن استاندارد جهانی گذشته و تکرار برخی سوانح هوایی ضرورت نوسازی این ناوگان را به ذهن متبادر می کند باید دید در شرایط فعلی که امکان خرید هواپیما از دو شرکت ایرباس و بوئینگ نیست بهترین گزینه برای کاهش صدمات و خسارات هوایی چه چیزی است.

**نوسازی ناوگان هوایی با خرید قطعات هواپیما

به زعم بسیاری از کارشناسان خرید قطعات هواپیما در شرایط فعلی کشورمی تواند به نوسازی ناوگان حمل و نقل هوایی و همچنین کاهش سوانح آن منجر شود.

هرچند بخش اعظمی از سوانح هوایی کشور ما، تحت تاثیر اشتباهات انسانی یا حوادث محیطی رخ داده،اما نمی توان از فرسوده بودن بخش بزرگی از ناوگان هوایی و عمر بالای هواپیماها غافل شد،چرا که با افزایش ساعات پروازی هواپیما عموما از کارایی آنان کاسته شده که خطر رخ دادن سوانح هوایی را نیز افزایش می دهد.

به عنوان اولین قدم در جهت روزآمد سازی ناوگان هوایی، باید به حجم وسیع هواپیماهای زمین گیر و منتظر قطعه که از نظر اقتصادی همچنان صرفه پروازی را دارند، توجه داشت.

اکثر ناوگان زمین گیر در کشور ما، به دلیل نبود قطعات لازم از پرواز محروم می باشند، این هواپیماها که گاها به دلیل کمبود برخی از بخش های ساده زمین گیر شده اند، علاوه بر هزینه های بالا به جهت نگهداری و همچنین پارک خود در رمپ های پروازی،شرکت ها را نیز در مضیقه عملیاتی قرار داده اند از این رو می توانیم با اولویت قراردادن خرید قطعات برای این نوع هواپیماها بسیاری از مشکلات مسافران و همچنین فرودگاه های کشور را کاهش دهیم.

برخی از کارشناسان بر ضرورت عقد قرارداد با شرکت هایی غیر از بوئینگ و ایرباس در مرحله اول برای وارد کردن برخی قطعات هواپیما ها تاکید دارند تا به این ترتیب در فرصتی مناسب زمان برای انتخاب شرکتی مطمئن جهت خرید هواپیما صورت بگیرد درمیان تمامی این تفاسیر حرکت به سمت راه اندازی خط تولید هواپیما امری ضروری است،زیرا کشوری چون ایران که توانسته درسال های اخیر توانمندی خود در تمامی حوزه ها را به معرض نمایش بگذارد؛دراین عرصه مهم نیز قابلیت های بسیاری دارد که با حمایت های کارآمد می تواند عملکرد خود را به نتیجه بخشی مطلوب نزدیک کند.

**ملاک فرسودگی هواپیما چیست؟

در شرایط فعلی، اگر چه بنا به گفته مقامات صنعت حمل و نقل هوایی، سن هواپیما ملاکی برای فرسودگی آن محسوب نمی شود و تنها باید وضعیت قابلیت پرواز هواپیما را مورد اشاره قرار داد، اما بسیاری از مسافران هواپیمایی پس از انجام سفر با هواپیماهای برخی شرکت‌ها چنین می گویند:"چرا باید چنین هواپیماهای فرسوده و دارای عمر بالا سفر شویم. آیا ایمنی پروازها و در نهایت امنیت جانی مسافران برای شرکت‌ها مهم است‎."‎

البته سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرده است، تمامی هواپیماهای شرکت های هواپیمایی که اجازه پرواز را از سازمان هواپیمایی کشوری دریافت کرده اند، قابلیت پرواز آنها تایید شده و با نگاه ۱۰۰ درصد ایمنی پرواز می کنند. ملاک خارج شدن هر هواپیما از ناوگان هوایی را میزان سایکل و ساعت پروازی آن هواپیما که از طرف شرکت ساخت آن تعیین شده است، مشخص می کند‎.‎

در عین حال، تنها برخی اوقات به دلیل هزینه های بالای تعمیرات هواپیماهای سن بالا، مقرون به صرفه نبودن آنها از نظر اقتصادی مطرح می شود. این درحالی است که به دور از جنجال های سیاسی مطرح شده، تحریم ایران از سوی آمریکا، همواره شرکت های هواپیمایی داخلی را در خرید هواپیما رنجانده است ‎که نمونه اخیر آن چین بود که آمریكا از فروش ۲۲ هواپیمای بوئینگ ‏md‏ به ایران ممانعت به عمل آورد. ‏

**تعداد هواپیماهای فعال در ایران

در حال حاضر تعداد هواپیماهای شرکت های فعال در ناوگان مسافربری هوایی کشور تا پایان تیرماه سال جاری به ۱۲۰ فروند رسیده است که براساس برنامه چهارم، تعداد ناوگان تا پایان سال ۱۳۸۸ باید به ۲۰۰ فروند برسد. از ۱۲۰ فروند هواپیمای موجود در ناوگان هوایی کشور حدود ۸۱ فروند آن ملکی و مابقی اجاره‌ای است‎.‎

ایران ایر، ماهان، آسمان، ایران ایر تور، کاسپین، آریا، کیش ایر، ساها، نفت، چابهار، ارم ایر، تفتان، قشم ایر، سفیران و زاگراس ۱۵ شرکت هواپیمایی ایران به شمار می روند که دو شرکت تفتان - به دلیل تغییرات مدیریتی - و چابهار - به دلیل اجاره هواپیمایش به هما- هم اکنون فعالیت نمی کنند. میانگین عمر ناوگان هم از ۱۸ تا ۱۹ سال طی سال های گذشته به ۱۵ تا ۱۶ سال در حال حاضر کاهش یافته است‎.‎

ایران ایر دارای ۴ فروند بوئینگ ۷۴۷، ۴ فرنود بوئینگ ۷۲۷، ۲ فروند ایرباس ۶۰۰-۳۰۰ ، ۴ فروند ایرباس ۳۰۰‏B۲‎، دو فروند ایرباس ۲۰۳-۳۱۰، ۲ فروند ایرباس ۳۰۰‏B۴‎‏ ، دو فروند ایرباس ۳۱۰ و ۵ فروند فوکر ۱۰۰ است‏‎.‎

از سوی دیگر، شرکت هواپیمایی ماهان دارای ۴ فروند ایرباس ۳۲۰ و ۴ فروند ایرباس ۳۰۰‏B۴‎‏ ، سه فروند ایرباس ۳۰۰ ، ۳ فروند ایرباس ۳۱۰ و ۲ فروند توپولف ۲۰۴ و ۲ فروند ام دی ۸۰ و ۸۳ و یک فروند توپولف ۱۵۴ می باشد‏‎.‎

در همین حال، شرکت هواپیمایی آسمان ۴ فروند بوئینگ ۷۲۷ و شش فروند ای تی ار ۷۲ و ۱۱ فروند فوکر در اختیار دارد. کیش ایر نیز دارای ۶ فروند فوکر ۵۰ ، ۲ فروند توپولف ۱۵۴ و ۳ فروند ام دی ۸۲ است‏‎.‎

شرکت ارم ایر ۲ فروند توپولف ۱۵۴، شرکت تفتان ۲ فروند فوکر۵۰، شرکت قشم ایر یک فروند ایرباس ۳۲۱ و یک فروند ایرباس ۳۰۰‏B۴ ‎در اختیار دارند‎.‎

شرکت هواپیمایی چابهار دارای ۷ فروند فوکر، شرکت هواپیمایی آریا دارای ۲ فروند فوکر۵۰ و ۳ فروند توپولف ۱۵۴ و شرکت های کاسپین دارای ۴ فروند توپولف ۱۵۴، ایران ایرتور دارای ۱۲ فروند توپولف ۱۵۴ است‏‎.‎

ساها نیز ۳ فروند بوئینگ ۷۰۷ در ناوگان هوایی فعال دارد و هواپیماهای شرکت هواپیمایی نفت شامل‌۴ فروند فوکر۵۰ و یک فروند توییناتوراست‏‎.‎

در عین حال، یک فروند توپولف به ناوگان ایران ایر تور، ۲ فروند توپولف به زاگرس ایر، ۵ فروند ایرباس به ماهان، یک فروند ایرباس به ناوگان قشم ایر اضافه شده است. در مقابل، دو فروند توپولف ایران ایرتور، ۲ فروند ایرباس ترکیه‌ای ایران ایر، یک فروند ام دی ۸۲ کیش ایر، یک فروند بوئینگ ۷۳۷ سفیران و یک فروند ایرباس ۳۲۱ قشم ایر از چرخه ناوگان خارج شده است‏‎.

**نقش تحریم ها در فرسودگی هواپیماهای ایرانی

تحریم های غرب علیه صنعت ناوگان هواپیمایی به خصوص بخش مسافری از دوران پس از انقلاب شروع شده بود به طوری  که در ابتدا با ممنوع شدن فرود در برخی از فرودگاه ها شروع شد تا اینکه به فروش هواپیما رسید تا جایی این موضوع پیش رفت به طوری که شرکت های هواپیمایی برای خرید یک فروند هواپیماها باید با چند شرکت قراردادهای ظاهری به امضا می رساندند و هواپیما در چند کشور می‌چرخید تا در نهایت به ایران می رسید. گاه این خرید پردردسر هواپیماهای فرسوده،30 تا 40 درصد گرانتر از نرخ بازار برای شرکت های هواپیمایی کشورمان تمام می شد.

در سال های اخیر نیز این تحریم ها شکل جدیدی به خود گرفت و شرکت های هواپیمایی کشورمان حتی اجازه‌ سوخت گیری و تنظیم باد چرخ‌های هواپیما را در برخی از فرودگاه ها نداشتند.

**لزوم نوسازی ناوگان هوایی درجهت کاهش لغو پروازها

در همین رابطه قلی الله قلی زاده عضوکمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با اشاره به عمر بالای ناوگان حمل و نقل هوایی کشو، گفت: نوسازی هواپیماهای موجود درکشور برای ایمن سازی پروازها ضروری است.

نماینده مردم کلیبر،خداآفرین و هوراند درمجلس شورای اسلامی،با بیان اینکه درحال حاضر خرید هواپیما ضرورتی ندارد، افزود: با توجه به اینکه اولویت های بسیاری در حوزه راه و شهرسازی وجود دارد؛باید دراین حوزه به مهم ترین اولویت ها که در صورت بی توجهی خسران آفرین است،توجه کنیم.

وی باتاکید براینکه می توانیم با خرید قطعات هواپیما نوسازی ناوگان هوایی کشور را ممکن کنیم، تصریح کرد: با توجه به بدعهدی دو شرکت ایرباس و بوئینگ و همچنین شرایط اقتصادی کشور بهتر است از خرید هواپیما منصرف و به خرید قطعات آن اقدام کنیم.

این نماینده مردم در مجلس دهم،با اشاره به دو حادثه اخیر رخ داده در فروگاه که منجر به لغو پرواز شده است،گفت: تامین قطعات هواپیماها می تواند از بروز نقص فنی در آن ها جلوگیری کرده و به این ترتیب امنیت سفر با هواپیما افزایش خواهد یافت.

الله قلی زاده با تاکید بر اینکه وزارت راه و شهرسازی باید با یک برنامه منسجم به نوسازی ناوگان حمل و نقل هوایی بپردازد، ادامه داد:هرچند در کشور ما استفاده از حمل و نقل هوایی کم است؛اما بی توجهی به نوسازی این ناوگان می تواند فاجعه آفرین باشد.

عضوکمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی،یادآور شد:رعایت آیین نامه حقوق مسافران در پروازهای هوایی باید از سوی تمامی ایرلاین ها رعایت شود که نمونه آن باید در نوسازی ناوگان هوایی برای کاهش لغو پروازها و تاخیر آن ها در پی  نقض هواپیما مشهود باشد.

**انتظار‌ها برای نوسازی ناوگان هوایی کشور

به هر صورت با تغییر رویکرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت یازدهم ، ورق برای شرکت های هواپیمایی داخلی برگشت و فصل جدیدی برای صنعت هوانوردی کشورمان آغاز شد.

 توافق مذاکرات هسته‌ایی؛ در طی روزهای اخیر نخستین بارقه های امید برای جوان سازی ناوگان فرسوده هوایی ایران را نمایان ساخت تا مسوولان هوایی کشورمان مذاکراتی را با شرکت های بزرگ سازنده هواپیمایی آغاز کنند.

 حال با آغاز برجام همه منتظر هستند که فعالان این صنعت به فکر نوسازی ناوگان پیر و فرسوده بیفتند تا کمتر شاهد حوادث در  بخش باشیم.

مهسا زحمتکش

انتهای پیام/