ایران نخستین کشور دنیاست که در آن کشاورزی و زراعت آغاز گردیده‌است و انسان اولیه برای اولین بار در فلات ایران به کشت و آبیاری و پرورش دام مشغول شدند.

دانشمندان این سرزمین در خلال مطالعه درباره ویژگی دارویی گیاهان به امور کاملاً فنی نیز می‌پرداختند و دستگاه‌هایی برای بهره برداری از آب تهیه دیدند که از آن جمله می‌توان چرخ چاه خودکار را نام برد.

کشت و تولید محصولات استراتژی کشاورزی به عنوان پایه استقلال اقتصادی کشور و عدم وابستگی به دنیای بیرون دارای اهمیت است و می تواند مسیر پایداری را برای رسیدن به یک وضعیت اقتصادی مطلوب فراهم کند.

**چالش‌هایی که کشاورزان با آن روبرو هستند

میزان واردات تولیدات کشاورزی بخصوص محصولات اساسی و استراتژیک همواره به عنوان یکی از شاخص های ارزیابی موفقیت برنامه های بخش کشاورزی مورد قیاس قرار گرفته و می گیرد.

واردات بی رویه محصولات کشاورزی، خرید گندم به نصف قیمت، چندین برابر شدن قیمت ادوات کشاورزی در کنار پایین آمدن کیفیت این محصولات، واردات سموم دفع آفات چینی و نامرغوب، واردات کودهای شیمیایی مضر برای زمین های کشاورزی و ده ها مورد دیگر از مهمترین چالش های بخش کشاورزی در زمان دولتهای مختلفبود که چندین سال کشاورزان زیادی را با عدم سوددهی و ضرر و زیان در تولید مواجه کرد و آنها را حتی به استیصال، فقر و بیکاری کشانید.

در حال حاضر سه محصول اساسی و استراتژیک کشور یعنی گندم، برنج و روغن های خوراکی نقش اساسی در سبد کالای خانوارهای ایرانی دارند.

**ارزش صادرات محصولات کشاورزی ایران

ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از ۶/۵میلیارد دلار در سال ۹۳به ۵/۶میلیارد دلار در سال ۹۴رسید.

متوسط قیمت پایه صادراتی محصولات این گروه نیز یک سنت و اقلام وارداتی ۵سنت کاهش یافته است.

این در حالی است که ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی نیز از ۱۲میلیارد دلار در سال ۹۳به حدود ۹میلیارد دلار در سال ۹۴کاهش یافته است.

بر این اساس، صادرات این بخش طی سال گذشته نسبت به سال ۹۳از لحاظ ارزش ۱۴درصد و از حیث وزنی ۱۳درصد کاهش نشان می‌دهد.

واردات محصولات کشاورزی و مواد غذایی نیز در این سال در مقایسه با سال ۹۳از حیث ارزش ۲۷درصد و از لحاظ وزنی ۲۰درصد افت داشته است.

تراز صادرات و واردات محصولات کشاورزی و غذایی در سال ۹۴منفی ۳/۴میلیارد دلار بوده است. تولید محصولات کشاورزی درسال ۹۴از ۱۰۳میلیون تن به ۱۱۲میلیون تن رسید.

**تقویت تولید ملی برای جلوگیری از رانت خواری در حوزه واردات محصولات استراتژیک

متاسفانه ما در اجرای سیاست های سیاستگزاران کشور مشکل داریم و اغلب سیاست های دولت در لایحه های پایینی اجرا نمی شود و دراستان  ها  با  توجه به شرایط و موقعیت جغرافیایی باید سیاست بیمه محصولات کشاورزی بر اساس شرایط آن استان انجام شود.

صندوق بیمه محصولات کشاورزی به عنوان سیاستگذار اصلی باید سیاست ها و برنامه های اجرایی برای توسعه بیمه محصولات کشاورزی داشته باشد لذا محصولات استراتژیک کشاورزی می بایستی با ترویج و آموزش تحت پوشش بیمه قرا گیرد.

قطعا تلاش برای خودکفایی در تولید محصولات استراتژیکی مثل گندم وظیفه همه دولت‌هاست؛ در دولت‌های قبل این اتفاق افتاد ولی متاسفانه در سال‌های اخیر بنا بر دلایلی از جمله وقوع خشکسالی و همچنین سوء مدیریتی که ایجاد شد، در کشت محصولات استراتژیک با مشکل مواجه شدیم وعمده محصولات مورد نیازمان را از خارج وارد کردیم.

دولت اولویت اصلی خود را در کشاورزی بر مدیریت آب قرار داده و حتما باید در این حوزه متمرکز شود؛ دولت می‌تواند با ارائه راهکارهای تشویقی به کشاورزان به تولید محصولات استراتژیک کشاورزی در داخل کمک کند چرا که شایسته ایران اسلامی نیست که محصولات استراتژیک و مورد نیاز خود را با کیفیت بسیار پایین از خارج وارد کند و توجهی به تولیدات با کیفیت داخلی نداشته باشد بر همین اساس تقویت تولید ملی هم از رانت خواری در حوزه واردات محصولات استراتژیک جلوگیری خواهد کرد و هم باعث ایجاد اشتغال و رفاه در کشور خواهد شد.

اگر نتوانیم در حوزه تولید محصولات استراتژیک به خودکفایی برسیم، دشمن از همین اهرم‌ها برای فشار برکشور استفاده خواهد کرد و ما گاها مجبور می شویم که از محصولات بی کیفیت وارداتی استفاده کنیم؛ همانطور که شنیده شد گندم با کیفیت بسیار پایین از یکی از کشورهای آسیایی وارد کردند که گلوتِن خیلی پایینی نسبت به گندمی که در کشور تولید می‌شود، داشت لذا ما باید ابتدا به نیروها و ظرفیت‌های داخلی خودمان تکیه کنیم و برای رونق داخلی اقتصاد و خروج از رکود تلاش کنیم تا دشمن هیچ راهی جز تسلیم و همراهی کشورمان در رفع تحریم‌ها نداشته باشد.

** حداکثر سازی تولید در محصولات استراتژیک یکی از اهداف سند چشم‌ انداز

«تبدیل شدن به کشوری توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه» و «برخورداری جامعه از امنیت غذایی و به ویژه حداکثر سازی تولید در محصولات استراتژیک» از اهداف اصلی سند چشم‌انداز توسعه کشور تعیین شده است.

بی‌شک رسیدن به اهداف تعیین شده در این سند، مستلزم توسعه منابع انسانی و به کارگیری مناسب اصول علمی و فنی در همه بخش‌های اقتصادی و به خصوص بخش کشاورزی می‌باشد.

بی شک امروزه اثبات اینکه تحقیق نقش اول در توسعه همه جانبه و پایدار را در تمامی زمینه های علوم انسانی، علوم تجربی و یا سایر علوم را دارد ضرورتی ندارد زیرا این امر فصل مشترک پذیرفته شده همه جوامع علمی روز دنیا می باشد بی شک در کشور ما که در حال گذر از جامعه سنتی به سمت جامعه صنعتی می باشد نیز خوشبختانه هم امری پذیرفته شده بوده و زمینه های لازم برای این امر نیز تا حدودی فراهم شده است اما با همه این موارد هنوز با استاندارهای روز دنیا فاصله ای زیاد داشته که لزوما تنها راه کاهش این فاصله از طریق تحقیق و در مرحله دوم ترویج و بکارگیری یافته های تحقیقاتی می باشد.

آنچه که مسلم است اینکه بخش کشاورزی و منابع طبیعی به دلیل داشتن نقش حیاتی در تأمین غذای مورد نیاز کشور و تحقق امنیت غذایی یکی از مهم ترین بخش‌های اقتصادی کشور محسوب می‌شود.

این بخش به لحاظ توانمندی‌های قابل توجه در منابع و عوامل تولید از جمله اراضی مستعد کشاورزی، اقلیم‌های متنوع آب و هوایی،‌ منابع طبیعی شامل جنگل ها و مراتع و ذخایر غنی ژنتیکی توانسته است جایگاه مناسبی حتی در اقتصاد کشور کسب و نقش موثری در تولید ناخالص داخلی، افزایش صادرات غیر نفتی و اشتغال نیروی کار ایفاء نماید.

بخش کشاورزی ایران 3/9 درصد از تولید ناخالص داخلی (به قیمت جاری) ، 8/20 درصد از شاغلین و 20 درصد از ارزش صادرات غیر نفتی را به خود اختصاص داده است.

برنامه ریزی های انجام گرفته در خصوص بخش کشاورزی ایران باعث شده است تولیدات محصولات کشاورزی در ایران از یک رشد پایدار و روزافزون برخوردار شود به طوری که تولید محصولات کشاورزی در ایران از 20 میلیون تن در سال 1356 به بیش از 94 میلیون تن در سال 1390 رسید و ضریب خودکفایی غذایی کشور نیز از مرز 93 درصد گذشت.

**عدم تولید بهینه در محصولات استراتژیک در زمان تحریم های احتمالی برای ما مشکلاتی را ایجاد می کند

در همین رابطه سیدراضی نوری عضو کمیسیون کشاورزی،آب و منابع طبیعی مجلس درباره  نرخ هزینه های تولید درصنعت کشاورزی و دامداری، گفت: نرخ کارگر،هزینه های تولید خوراکی برای دام از جمله هزینه های جاری دامدار است؛بنابراین باید نرخی برای فروش محصول دامدار درنظرگرفته شود که علاوه  بر همخوانی با هزینه  تولید،سود منطقی نیز برای  دامدار دربرداشته  باشد.

نماینده مردم شوش درمجلس شورای اسلامی با بیان اینکه اجاره  اراضی کشاورزی و حق بهای آب از هزینه های کشاورز  باید در زمینه فروش محصولات کشاورز درنظرگرفته شود،تصریح کرد:دولت باید با  یارانه ویژه دامداران و کشاورزان را حمایت کند تا  این قشر بتوانند با هزینه پایین محصول را تولید کنند و سپس بتوانند با  نرخ  مناسب محصول را بدست مصرف کننده برسانند.

راضی نوری، افزود:قیمت تمام  شده برنج در ژاپن 11 برابر نرخ  برنج درجهان است،اما با توجه به اینکه برنج یک محصول استراتژیک است کشور ژاپن  برای امنیت غذایی این هزینه را متحمل  می شود؛زیرا کشاورز ترغیب به کاشت برنج شود و به کشت دیگر محصولات گرایش پیدا نکند.

وی با بیان اینکه عدم تولید بهینه در محصولات استراتژیک در زمان تحریم های احتمالی می تواند برای ما مشکلاتی را ایجاد کند،یادآورشد:باید در راستای تولید کشاورزی بویژه محصولات استراتژیک برنامه ریزی تولیدمحور تدارک دیده شود.

نماینده مردم شوش درمجلس،ادامه داد:بازاریابی یکی از موضوعات مهم و استراتژیک در محصولات کشاورزی به شمار می آید که باید در صادرات محصولات کشاورزی به نحو  مطلوب اجرایی شود تا بتوانیم به کشورهای منطقه و خلیج فارس دیگر نقاط  جهان صادرات محصولات کشاورز ی را عملیاتی  کنیم.

عضو کمیسیون کشاورزی،آب و منابع طبیعی مجلس با بیان اینکه ما بین تولیدکننده و مصرف کننده دلالان متعددی حضور دارند که تنها به فکر جیبشان هستند،یادآورشد:قیمت محصولات کشاورزی و دامی باید به نوعی تعیین شود که درگام نخست برای تولیدکننده صرفه اقتصادی داشته باشد و در گام بعدی مصرف کننده نیز با نرخ مناسب کالا را خریداری کند.

**لزوم توجه جدی‌تر به حوزه کشاورزی

به هر صورت با این همه ما در تخریب و فرسایش خاک، جنگل‌ها، مراتع و همچنین هدر رفتن آب جزء اولین کشورهای دنیا هستیم و شاید بیشترین مصرف آب در کشاورزی صورت می‌گیرد و به صورت بهینه استفاده نمی‌شود به کشاورزی پایدار توجه نداریم و لازم است به کشاورزی بعنوان محور توسعه توجه ویژه گردد و درحمایتها و سرمایه گذاری و فن آوری، برنامه ریزی به صورتی باشد که در چشم انداز 20ساله بعنوان کشور برتر منطقه و در تجارت وصادرات محصولات کشاورزی و حداقل تامین نیاز کشورها سهم قابل توجهی را بخود اختصاص دهیم و در توازن و بیلان منطقه ای بخش کشاورزی تصمیم گیر باشیم.

مهسا زحمتکش

انتهای پیام/