سید عباس موسویان در بیست‌وهفتمین همایش سالانه بانکداری اسلامی موضوع کاربرد قراردادهای دین را مورد توجه قرار داد و گفت: واقعی بودن اسناد تجاری از اهم این موضوع است و باید معاملات و بدهی‌ها واقعی باشند که این موضوع حتما باید براساس اسناد واقعی تجاری انجام شود و اسناد سوری نمی‌تواند در این رابطه در جایگاهی قرار گیرد. این در حالی است که اگر بانک‌های اسلامی خرید دین را به‌طور صحیح انجام دهند باید بر واقعی بودن آن تاکید کند.

وی با اشاره به سهولت امور بانک‌ها با استفاده از قراردادهای خرید دین به کارت‌های اعتباری را مورد توجه قرار داد و گفت: در حالی کارت‌های اعتباری در شبکه بانکی در حال گسترش است که اکنون براساس قرارداد مرابحه طراحی می‌شود، این در حالی است که می‌توان این سیاست را به‌طور ساده‌تر و براساس قرارداد دین طراحی و به اجرا درآورد.

عضو شورای فقهی بانک مرکزی معتقد است می‌توان معاملات بین بانکی را نیز براساس خرید و فروش دین انجام داد، چرا که بانک‌های اسلامی در صورت نیاز به نقدینگی می‌توانند بخشی از اسناد تنزیلی خود را برای خرید و فروش در بازار بین بانکی عرضه کرده و در مواقعی که نیاز به نقدینگی داشته باشند نسبت به فروش این اسناد اقدام کنند و از سوی دیگر هر زمان که با مازاد منابع مواجه‌اند آن را به فروش برسانند. در عین حال که می‌توانند بخشی از تسهیلات اعطایی خود را تبدیل به اوراق بهادار کرده و از طریق تنزیل در بازار بین‌بانکی به دادوستد بگذارند.

موسویان ادامه داد: این معامله‌ها در بازار بین‌بانکی از نظر فقهی بیع دین است، البته باید معامله به صورت واقعی انجام شده و اسناد ارائه شده سوری نباشد. در این معامله مالکیت دین یا فروش به بانک خریدار واگذار و این امکان برای مالک جدید میسر می‌شود که دین را مجددا به فروش برساند و فروشنده دین نیز مالک آن شده و می‌تواند با آن مشکل نقدینگی خود را حل کند.

وی در ادامه به کاربردهای قراردادهای دین در تبدیل تسهیلات رهنی به اوراق بهادار نیز اشاره کرد و گفت: در بانکداری بدون ربا بانک‌ها در قالب انواع قراردادها به متقاضیان خود تسهیلات می‌دهند که در قالب مرابحه، اجاره به شرط تملیک، جعاله و خرید دین از جمله آن است که از یک طرف نتیجه تسهیلات بدهی مشتری و بستانکاری بانک خواهد بود و از سویی دیگر بانک اقدام به گرفتن وثیقه و رهن می‌کند. این در حالی است که در این موارد بانک‌ها می‌توانند با تشکیل پرتفویی از این مطالبات و تبدیل آنها به اوراق بهادار از طریق تنزیل در بازارهای مالی آن را به فروش رسانده و منابع خود را تجدید کنند. نمونه این کار اخیرا از سوی بانک مسکن به اجرا در آمده است.

عضو شورای فقهی بانک مرکزی همچنین برانجام معاملات بین‌المللی بر پایه خرید و فروش دین اشاره کرد و گفت: بانک‌های اسلامی می‌توانند با استفاده از ابزار خرید و فروش دین بخشی از نیازهای پولی و مالی خود در بانکداری بین‌الملل را تامین کنند. برای مثال در مقام اعطای تسهیلات به مشتریان بین‌المللی و بانک‌های خارجی می‌توانند اسناد تجاری آنها را تنزیل کرده کما این‌که برای جذب نقدینگی نیز می‌توانند با فروش اوراق و اسناد تجاری به آنها از نقدینگی بانک‌های بین‌المللی استفاده کنند.

انتهای پیام/ز