مهمترین عاملی که باعث شده است کلمه دلال در بین مردم به شکل ناپسندی ترسیم شود شفاف نبودن تعریف این کلمه است و اگر بتوانیم این شغل را به صورت شفافی ترسیم کنیم بسیاری از مشکلات آن حل خواهد شد.
یکی از کلماتی که مصرف کنندگان اکثر کالاها از موادغذایی گرفته تا مسکن و اتومبیل از این کلمه دل خوشی ندارند کلمه «دلال» است. دلال در بین مردم به فردی گفته می شود که با سو استفاده از خریدار و فروشنده به دنبال سود خود است و از هر تلاشی برای انجام معامله دست نمی کشد و به هر شکلی به دنبال معامله با سود بالای خود است.بسیاری از مردم به دلالان بدبین هستند و تا می توانند به آنان اعتماد نمی کنند.
معنی دلال چیست؟
در فرهنگ معین زیر لغت دلال آمده است:
«میانجی بین بایع و مشتری، کسی که با دریافت حق معینی، واسطه بین خریدار و فروشنده می شود»
یعنی دلال در لغت به معنی میانجی بین مشتری و فروشنده است و در تعریف دیگر در حقوق تجارت، «کسی است که در قبال دریافت اجرت، واسطه انجام معامله ای شده و یا برای کسی که می خواهد کالایی بفروشد مشتری پیدا می کند»و به نوعی همه اقسام دلالی، تجارت محسوب می شود.
دلال از نظر قانون کیست؟
برابر ماده 335 قانون تجارتدلال کسی است که در مقابل اجرت واسطه انجام معاملاتی شده یا برای کسی که می خواهد معاملات نماید طرف معامله پیدا می کند . اصولاً قرارداد دلالی تابع مقررات راجع به وکالت است .
فلذا دلال یا باید واسط انجام معاملات باشد و یا اینکه برای شخص ، طرف معامله پیدا کند . معاملات مشروع در قانون ایران مشخص شده اند . بنابراین دلال نمی تواند برای معاملات ممنوعه عمل و یا اقدامی را انجام دهد و حتی برای انجام معاملات ممنوعه اجرتی دریافت دارد.
چون به استناد بند 3 ماده 2 قانون تجارت ، هر قسم عملیات دلالی مشمول معاملات تجاری عنوان شده بنابراین شخص دلال ، تاجر محسوب می شود و کلیه معاملات او تابع مقررات حقوق تجارت است .
آیا وجود دلال در جامعه ما لازم است؟
وجود دلال یا واسطه گر یا درتعریف جدید بازاریاب در هر قشری در جامعه ضرورت دارد، سال ها در رسانه ها از دلالان و واسطه ها تصویر بسیار بدی ساخته اند که در ذهن مخاطب چیزی جز فرد حیله گر و دروغگو در ذهن نمی آید.حال آنکه در هر صنفی وجود یک واسطه بین مبدا و مقصد تجارت امری ضروری است و به دلیل آن که تولیدگران و صاحبان مشاغل کلان فرصتی برای بازاریابی خود ندارند و از طرف دیگر صاحبان مشاغل کوچک و خرد نیز دسترسی به صاحبان مشاغل کلان را ندارند وجود واسطه ای که بتواند این دو را به هم متصل کند ضروری است.
ضرورت واسطه آن زمانی محرز می شود که بسیاری از صاحبان مشاغل خرد به دلیل متصل نبودن با بخش کلان اقتصاد و به دلیل ضعف برقراری ارتباط از بین می روند.
مشکلات بخش واسطه ای چیست؟
در جامعه ما بسیاری از شغل ها وجود دارند که به دلیل به رسمیت نشناخته شدن و نبود یک صنف واحد و قانون مشخص در معرض خطر قرار دارند به نحوی که اگر قانون مشخصی برای این مشاغل در نظر گرفته شود و تمام فعالیت های این مشاغل به صورت قانونی و شفاف انجام گیرد جلوی بسیاری از سو استفاده ها گرفته شده و کالا و خدمات با قیمت معقول و مناسبی در اختیار مصرف کننده قرار می گیرد. یکی از این مشاغل واسطه گری یا دلالی است.
آیا برای دلالی قانون مشخصی وجود دارد؟
قانون راجع به دلالان مصوب 7 اسفند 1317 و آئین نامه مواد 3 و 11 مصوب 22 / 5 / 1319 و نیز آئین نامه دلالی رسمی مصوب 24 / 2 / 1352 شرایطی را در خصوص اخذ پروانه دلالی عنوان داشته اند .
البته نوع رایج دلالی در جامعه امروز ایران مربوط به معاملات ملکی است اما برابر ماده 336 قانون تجارت ، دلال می تواند در رشته های مختلف دلالی نموده و شخصاً نیز تجارت کند . بنا براین دلالی منحصر به معاملات ملکی نیست ، بلکه در سایر رشته ها نیز می تواند اقدام به دلالی با کسب پروانه قانونی نمود .
همانطور که در بالا ذکر شد قانون به روز و جدیدی که بتواند دلالان را به رسمیت بشناسد در کشور وجود ندارد و دلالان عمدتا (غیر از چند صنف مانند اتومبیل و مسکن و..) بدون واحد صنفی مشخصی اقدام به فعالیت می کنند.
راه حل چیست؟
به عقیده کارشناسان اقتصادی شفاف شدن و قانونمند شدن واسطه گری مهمترین عامل سواستفاده عده ای از این صنف است و با پذیرش مردم و مسئولین و نرخ مشخص در معامله می توان بسیاری از نابسامانی های بازار چه از لحاظ قیمت و چه از نظر کیفیت و فراوانی جنس را مانع شد.
اقدام دیگری که همزمان با ایجاد صنف واسطه گر ایجاد می شود این است که با همت مسئولین فرهنگ واسطه گری در بین مردم به صورت صحیح رواج پیدا کند، عده ای به واسطه گری به عنوان یک شغل ناپسند و غیر شرعی نگاه می کنند که این نگاه باید اصلاح شود؛ البته که سواستفاده و حقه هم از لحاظ شرع مقدس و هم از لحاظ قانون به هیچ وجه مناسب نیست اما نباید کلمه واسطه گر مساوی شخصی حقه باز درنظر مردم بیاید.
واسطه گری در تجارت جدید چیست؟
در تجارت سنتی، فروشنده با انواع ترفندها مشتری را تشویق به خرید می کند، در تجارت مدرن به کمک رسانه ها و سایت ها و فضای مجازی واسطه گر می کوشد معامله ای را انجام دهد.اما در تجارت جدید بازاریابی به دو شکل بازاریابی اینترنتی به همان روش های قدیمی و سنتی قبل ولی با استفاده از وسایل مدرن انجام می شود و بازاریابی دیگر به روش شبکه ای یا نتورک مارکتینگ انجام می شود.
عده ای از کارشناسان نتورک مارکتینگ را ادامه راه شبکه های هرمی و گلدکوئست می دانند و می گویند نباید سرتیم یا سرشاخه بدون هیچ زحمتی چندین برابر دیگر بازاریابان سود ببرد و این کار را غیرقانونی و غیرشرعی می دانند و با انجام آن به شدت مخالفند ولی عده ای دیگر به این دلیل که در نتورک مارکتینگ برخلاف شبکه گلدکوئست کالا تحویل مشتری داده شده و تمام کالاهای به فروش رسیده ایرانی وقانونی است و از تولید ملی حمایت می شود و تمام شرکت های موجود در نتورک مارکتینگ در وزارت صنعت و معدن ثبت شده است با انجام آن موافقند و نتورک مارکتینگ را راه حل بسیار مفید برای مدرن شدن تجارت ایران و کوتاه شدن دست سودجویان می دانند.
نگارنده در این گزارش قصد ورود مفصل به بحث نتورک مارکتینگ و تایید یا رد آن را ندارد و در فرصت های بعدی با نگاه جزئی تری به این تجارت نوظهور خواهیم پرداخت.
ولی باید گفت با بررسی هایی که کارشناسان انجام داده اند تنها راه رهایی از دلالی نابودگر اقتصاد حرکت به سمت قانونی کردن این صنف و شفاف شدن معاملات است؛ اصولا شفافیت در هر امر اقتصادی نیاز امروز کشور است و اگر سیستم بروکراتیک و پیچیده و ناکارآمد اقتصاد ما شفاف بود شاهد این همه سواستفاده ها و اختلاس های کلانی که شکل می گیرد نبودیم.
انتهای پیام/ر