قیمت ارز ابزار سیاست پولی در اقتصاد است و بر تمام شاخصه های اقتصادی از کسب و کار وتجارت کلان گرفته  تا تاثیر در دخل و خرج و درآمد خانوار موثر است. تاثیر نرخ ارز زمانی مشخص می شود که با اندکی تغییر بسیاری از صاحبان سرمایه سود یا ضرر کلان را می بینند و همین اختلاف کوچک به ظاهر در درآمد قشرهای ضعیف جامعه تاثیر گذاشته و قدرت خرید مردم را افزایش و یا کاهش می دهد.

در زمان آغاز تحریم های ناجوانمردانه دشمنان علیه ایران همگان شاهد بودیم که با سه برابر شدن ارز چه تاثیر زیادی بر زندگی مردم گذاشت و رکودی سخت را بر اقتصاد حاکم کرد؛ بنابر این نرخ ارز باید با توجه به حفظ دامنه رقابت‌پذیری در تجارت و کسب و کار خارجی و با در نظر داشتن تورم داخلی و جهانی، همچنین شرایط اقتصاد کلان از جمله تعیین حد مطلوبی از ذخایر خارجی تعیین شود. اگر ایران کشوری صادرکننده باشد، افزایش نرخ ارز تقویت صادرات را در پی خواهد داشت، اما از آنجایی که واردات در کشور بیش از صادرات است به طور طبیعی افزایش نرخ ارز به زیان تولیدات داخلی خواهد بود.

ضرورت ارز تک نرخی چیست؟

موضوع تک ‌نرخی شدن ارز به عنوان یک راهکار اقتصادی از سوی بانک مرکزی مطرح شده است، راهکاری که به اعتقاد برخی کارشناسان آثار تورمی به همراه داشته و موجب افزایش هزینه‌ها خواهد شد. در مقابل این تحلیل، برخی از صاحب‌نظران معتقدند ارز چند نرخی باعث بروز فساد می‌شود و با ثبات نرخ ارز علاوه بر ایجاد آرامش، اعتماد و اطمینان در بین فعالان اقتصادی، ثبات اقتصادی نیز به وجود می‌آید.

در حال حاضر «تک نرخی شدن ارز» در جامعه به اشتباه مورد استفاده قرار می‌گیرد زیرا «تک‌نرخی» یک اصطلاح علمی است که در دنیای سیاست برای دوران کسری بودجه، دولت از آن استفاده می‌کند و معنای واقعی آن معادل افزایش قیمت ارز است، البته ممکن است تک‌نرخی شدن همراه با کاهش قیمت ارز نیز باشد، اما لازمه تک نرخی شدن ارز وجود منابع کافی ارزی در کشور و مدیریت نرخ ارز است.

شهرام شیرکوند کارشناس اقتصادی در این باره معتقد است: به منظور حمایت از تولیدات داخلی دولت به هر کالای وارداتی ارز ندهد. ضمن اینکه در بحث یکسان‌سازی نرخ ارز نباید فقط به بازار یک یا چند محصول بپردازیم. باید شرایط تولیدکنندگان مواد اولیه و قطعه‌سازان هم بعد از یکسان‌سازی مورد توجه باشد.

شیرکوند ادامه داد: تک نرخی شدن ارز اثرات مثبتی بر هزینه‌های تولید محصولات داخلی دارد و این افزایش قیمت زمانی قابل تحمل است که بانک مرکزی ارز لازم و کافی را در اختیار تولیدکنندگان قرار دهد. ارز چند نرخی بهانه برخی از تولیدکنندگان در گران کردن کالاهای تولیدی است و اگرچه برخی صنعتگران داعیه تک نرخی شدن ارز را برای کاهش هزینه‌های تولید سر می‌دهند اما در اقتصاد، تک نرخی شدن ارز به معنای افزایش قیمت خواهد بود.

تولیدکنندگان داخلی معتقدند ارز تک نرخی فقط با رعایت شرایطی خاص به منجی آنها در عرصه تولید تبدیل خواهد شد و اثرگذاری آن به شرطی است که اول ارز کافی توزیع شود و دوم بانک مرکزی برای تولیدکنندگان و همچنین مصونیت آنها از نوسان ارزی، ارز تک نرخی تخصیص داده و ارز به میزان لازم در اختیار محصولات تولید داخل قرار گیرد. تولیدکنندگان بر این باور هستند که اگر نرخ رسمی ارز افزایش یابد، باید اجازه رشد متناسب قیمت نیز به آنها داده شود، چون هزینه‌های جانبی و حاشیه‌ای تولید بسیار بالا رفته و برخی کالاها حتی با ضرر به تولید می‌رسند.

ضرورت ثبات ارز مرجع تا اجرایی شدن ارز تک نرخی

موضوع دیگری که به آن پرداختیم ثبات قیمت ارز مرجع است و تا زمانی که ارز تک نرخی به طور کامل انجام نشه است با مهار قیمت ارز مرجع می توان نوسان بازار را کنترل کرد.

عزت الله یوسفیان ملا عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس دهم با اشاره به تمایل دولت برای افزایش نرخ ارز مرجع اظهار داشت: طبیعی است افزایش نرخ ارز معادل ریالی آن را افزایش می دهد و این افزایش درآمدی ریالی برای دولت خواهد بود.

وی ادامه داد: متاسفانه میزان صادرات ما به قدری نیست که اگر قیمت ارز پایین باشد به نفع ما شود برای مثال کشورهایی مثل چین هستند که به هیچ وجه افزایش نرخ ارز خود را تایید نمی کنند چرا که میزان صادرات آنها بسیار بالاست، از طرفی دیگر در کشور ما وقتی دولت ارز را با قیمت 3500 تومان در اختیار تولید کننده، مصرف کننده و یا هر کس دیگری قرار می دهد وقتی بیاید این نرخ را به 4 هزار تومان افزایش دهد طبیعی است میزان درآمدهای دولت افزایش پیدا خواهد کرد.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با توجه به معایبی که این افزایش نرخ ارز میتواند به دنبال داشته باشد، افزود: یکی از معایب این موضوع این است که اگر قیمت ارز واقعی نباشد نوسان بازار و نرخ تورم و ... دیگر قابل کنترل نخواهد بود، درواقع نرخ ارز را باید بازار خودش تعیین کند به عبارت دیگر باید گردش مالی تعیین کننده این نرخ باشد نه اینکه نرخ ارز بصورت دستوری تعیین شود.

یوسفیان ملا در پاسخ به اینکه آیا نرخ ارز بیش از این هم افزایش پیدا خواهد کرد، خاطر نشان کرد: اگر دولت بصورت دستوری بخواهد اینکار را انجام دهد که دیگر بستگی دارد به تصمیمات دولت اما در شرایط عادی فکر نمی کنم که بازار ظرفیت افزایش قیمت بیش از این را داشته باشد که اگر این اتفاق بیفتد دیگر واقعا تولیدکنندگان ما قادر نخواهند بود که کالای خود را تولید و به بازار عرضه کنند.

جعفر قادری، کارشناس امور اقتصادی و نماینده مجلس نهم نیز با اشاره به وضعیت تعیین نرخ ارز از سوی دولت اظهار داشت: قیمت فعلی ارز در بازار باعث شده تا دولت مجبور شود ارز بیشتری را به بازار تزریق کند و این افزایش تزریق ارز موجب کاهش ذخیره ارزی دولت خواهد شد.

وی ادامه داد: در این شرایط اگر نرخ ارز افزایش پیدا نکند صادرات رشد کمتری خواهد داشت و از سوی دیگر واردات سیری صعودی را به خود خواهد گرفت که افزایش نرخ ارز می تواند به افزایش صادرات و کاهش واردات کمک قابل توجهی را بکند.

کارشناس امور اقتصادی با بیان اینکه نرخ ارز در کشور باید به سمت تعادلی شدن پیش رود، افزود: هنگامی که اختلاف میان نرخ ارز رسمی با بازار آزاد افزایش چشمگیری را به همراه داشته باشد طبیعی است این شرایط به نفع وضعیت صادراتی و وارداتی کشور نیست از همین رو می توان تعیین نرخ تعادلی ارز را که با جهشی فزاینده همراه است راهی برای بهبود این وضعیت دانست.

قادری در پایان خاطر نشان کرد: دولت برای اینکه فاصله نرخ ارز در بازار آزاد با نرخ ارز مبادلاتی را کاهش دهد مجبور است تا برای بهبود این وضعیت قیمت ارز را کمی افزایش دهد.

تک نرخی شدن قیمت ارز در درازمدت ویژگی‌های مثبتی به همراه دارد زیرا موجب ثبات می‌شود. اگر قیمت ارز تک نرخی از نرخ کنونی پایین‌تر باشد، قیمت‌ها کاهش خواهد داشت اما اگر قیمت ارز کاهش پیدا کند و دولت آن را در مرز ۳ هزار تومان نگه دارد در قیمت‌ها تاثیر زیادی نخواهد گذاشت. به این ترتیب با تک نرخی شدن قیمت ارز، اقتصاد شفاف می‌شود و امکان تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری در آینده به وجود خواهد آمد. در حالی که اکنون عده‌ای به بهانه استفاده از ارز آزاد، قیمت کالاهای خود را افزایش می‌دهند و در صورت تک نرخی شدن قیمت ارز این بهانه از بین می‌رود.

با نگاه کارشناسی می توان دریافت که ارز مرجع باید تک نرخی شده و با ثبات قیمت آن باعث شفافیت بازار و رونق تولید در کشور شود. اگر دولت به بهانه کسر بودجه افزایشی را در نرخ ارزمرجع اعمال کند فضای اقتصاد مانند چند سال گذشته همچنان غبارآلود و غیر مطمئن برای سرمایه گذاران و صاحبان سرمایه می ماند و پول های سرمایه داران را در بانک ها بلوکه خواهد کرد و از طرفی با افزایش قیمت ها تورم را نیز در پی خواهد داشت و مردم متوسط و قشر ضعیف بیشترین ضرر را متحمل خواهند شد.

انتهای پیام/ر