انتقاد به تربیت دانشجویان بدون مهارت تازگی ندارد؛ انتقادی که مسئولان ذیربط و در راس آن وزارت کار بارها به آن اعتراف کردند. طبق آمار رسمی ارائه شده سالانه حدود ۹۰۰ هزار دانشجو فارغ التحصیل می شود که حدود ۶۵۰ هزار نفر از این تعداد متقاضی جدید کار هستند. علاوه بر این طی ۵ سال آینده، سالانه حدود ۲۵۰ هزار نفر افراد فاقد تحصیلات دانشگاهی به جمعیت جویای کار اضافه می‌شوند؛ این آمار را امیر باقری رئیس امور اقتصاد کلان سازمان برنامه و بودجه کشور اعلام کرده است.

نکته قابل تامل اینکه، جمعیت متقاضی شغل در بین فارغ التحصیلان حدود ۳ برابر سایر متقاضیان بازار کار است و این، مسئله اصلی دولت شده، یعنی «اشتغالزایی با اولویت فارغ التحصیلان دانشگاهی».اما نکته دیگر اینکه مسئولان امر، بی مهارتی دانش آموختگان دانشگاهی را یکی از علل افزایش بیکاری در قشر تحصیل‌کرده می دانند و علت این بی مهارتی را، نظام آموزشی عنوان می‌کنند.

روی دیگر سکه عدم انگیزه جوانان خلاق برای کارآفرینی است که این عدم انگیزه را می‌توان در آمارهای بین‌المللی جستجو کرد. آمارهای بین‌المللی نشان از آن دارد که شاخص کارآفرینی ایران در بین کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا در قعر جدول قرارداد و رتبه کشورمان در این بخش چهاردهم در بین ۱۵ کشور است!

در همین اصغر نورالله زاده مدیرعامل صندوق کارآفرینی امید، با تاکید بر مشکلات و ایردات ساختاری در نظام آموزشی کشور گفت: متاسفانه فقدان مهارت آموزی از ایرادات اساسی نظام آموزش عالی کشور است.

وی با بیان اینکه جوانان فارغ التحصیل پس از پایان دوره دانشجویی در مهارت ضعف دارند گفت: این، یک موضوع غیر قابل انکار است چراکه دانشگاه‌ها غالبا به آموزش نظام آکادمیک بسنده می‌کنند و در آموزش مهارت متمرکز نیستند. این مقام مسئول افزود: نکته دیگر اینکه نظام برنامه ریزی، سیاستگذاری و اجرایی کشور مبتنی بر سازوکارهای کارآفرینی نیست و در مقابل این سیاست‌ها مبتنی بر سازوکارهای دولتی و شبه دولتی است.

نورالله زاده با انتقاد از کمبود بنگاه‌های خصوصی بزرگ در کشور ادامه داد: معمولا در دنیا بنگاه‌های بزرگ و متوسط پیشران بنگاه‌های کوچک هستند؛ به عبارتی توسعه بنگاه‌های کوچک به تبع توسعه بنگاه‌های بزرگ و متوسط است. مدیرعامل صندوق توسعه امید افزود: در دنیا معمولا مزیت‌های رقابتی از سوی دولت‌ها تعیین نمی‌شود و دولت‌ها ضمن اینکه در حاشیه عمل می‌کنند، صرفا سیاست‌گذار هستند.

اما پیش از این نیز مهدی گودرزی رئیس مرکز کارآفرینی دانشگاه علامه طباطبائی پذیرش بیش از حد دانشجو در دانشگاه‌ها و تناسب کم بین آموزشهای ارائه شده در دانشگاه‌ها با نیازهای بازار کار را تنها یکی از دلایل کاهش کیفیت مهارت آموزی به دانشجویان عنوان کرد و افزود: بسیاری از دانشگاه‌ها، اساتید خود را مکلف به مهارت آموزی دانشجویان نمی‌دانند. البته باید برای تحلیل این موضوع نگاهی به ریشه‌های تاریخی ورود دانشگاه به ایران و تغییرات تاریخی این نهاد از بدو تاسیس تا کنون انداخته شود.

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی هر چند معتقد است، نظام آموزش عالی ایران در موضوع اشتغال چندان موفق عمل نکرده چراکه فلسفه پیدایش آن نیز این امر نبوده اما امیدوار است: با تغییر در ماموریتهای دانشگاه‌ها و آیین نامه‌های ارتقای اساتید و اختصاص بودجه به دانشگاه‌هایی که دغدغه کارافرینی و اشتغال دارند، دانشگاه‌ها در سالهای آینده نقش بیشتری در موضوع اشتغال و کارافرینی بازی کنند.

تسهیل ورود به دانشگاه‌ها قطعا با کاهش کیفیت آموزش‌های عملی رابطه مستقیم دارد. هر چند رتبه علمی ایران در بخش فارغ التحصیلان مهندسی، پنجم است اما خروجی اشتغال جوانان به کیفیت این رتبه ارتباطی ندارد و متاسفانه امروز اشتغال جوانان فارغ التحصیل به مساله ای حاد برای دولت مبدل شده است.